Við vorum mættir á Umferðamiðstöðina fyrir klukkan átta um morguninn. Hjóluðum við allir þangað að heiman, nema Jón. Besta veður var í Reykjavík þennan dag, bjart og hlýtt. Í veðurspá daginn áður var gert ráð fyrir norðlægum áttum á landinu næstu daga.

Rútuferðin gekk samkvæmt áætlun og var þetta fyrsta áætlunarferð Norðurleiðarútunnar um hin nýju Hvalfjarðargöng, sem opnuð voru formlega þann 11. júlí. Viss eftirvænting var meðal okkar að fara um þetta mannvirki. Skömmu eftir hádegið fórum við úr rútunni í landi Hnausa yst í Vatnsdalnum. Eftir að hafa hlaðið hjólin og tekið nokkrar myndir af þátttakendum og vegskiltinu lögðum við af stað inn Vatnsdalinn autanverðan. Þá var kl. 12:40. Að bæjunum Grímstungu og Hjarðartungu komum við kl 15:30 eftir 25 km hjól. Leiðin inn Vatnsdalinn er skemmtileg, ekki síst í veðri eins og var þennan dag, norðan 2-3 vindstig, léttskýjað og hitinn upp undir 20°C.

Í Hjarðartungu, þar sem við gistum, tóku á móti okkur hjónin Eggert Lárusson og Hjördís. Þau eru fyrrum ábúendur Grímstungu, en voru nú þarna í sumarleyfi. Soffía dóttir þeirra byggir nú Grímstungu, en Gísli hafði haft tal af henni símleiðis nokkrum dögum áður varðandi gistingu eftir ábendingu nágranna síns. Játti hún bón Gísla er hann hafði sagt henni frá áformum okkar um að hjóla Grímstunguheiðina. Við frekari samræður í Hjarðartungu kom í ljós að þarna er alls ekki svo kölluð bændagisting eða svefnpokapláss. Hafði Soffía einungis séð aumur á Gísla, þar sem henni þótti áætlun okkar félaga svo sólheimsk, eins og hún komst að orði.

Eggert, sem er að sjálfsögðu mjög staðkunnugur á heiðunum eftir áratuga smalamennsku þar, ráðlagði okkur að fara leið sem liggur austar en sú sem við höfðum áætlað vegna mýrableytu og vatnsaga, sem eykst eftir því sem vestar dregur á heiðunum. Einnig benti hann okkur á að Öldumóðuskáli væri mun vistlegri en skálinn við Álku. Bauðst hann til þess að aka með okkur upp á heiðina til þess að sýna okkur ýmis kennileiti, þ.á.m. Grettishæð á Stórasandi, þannig að við færum nú örugglega réttan slóða daginn eftir.

Um kvöldið sátum við að snæðingi og fylgdumst með beinni útsendingu frá úrslitaleik í heimsmeistarakeppninni í knattspyrnu (Frakkland/Brasilía). Lögðumst við til svefns um kl. ellefu, hver í sínu herbergi.

Frá Grímstungu lögðum við af stað kl 10 um morguninn. Ekki var tekið í mál að við borguðum fyrir gistingu.

Brött brekka liggur upp á heiðina og þurftum við að leiða hjólin fyrsta spölinn. Eftir það miðaði okkur sæmilega áfram eftir þokkalegum vegi. Þessi áfangi var ákveðinn í Öldumóðuskála, en það er gangnamannaskáli við ána Öldumóðu. Eru þangað um 26 km frá Grímstungu, þ.m.t. 4 km afleggjari.

Ferðin gekk vel í sól og norðangolu. Rigning sást vestur á Tvídægru og skýjafar jókst er leið á daginn. Við komum í skálann rétt fyrir fjögur, eftir rólega sex tíma ferð. Skömmu seinna gerði hellidembu. Í skálanum dunduðum við okkur við matargerð, át og spjall. Tókum við á okkur náðir um tíu leytið. Þá var hitinn kominn niður undir fimm gráðurnar og þoka lögst yfir.

Svartaþoka lá yfir þegar við vöknuðum. Heldur létti yfir er leið á morguninn, og um tíu leytið, er við lögðum af stað var orðið sæmilegt skyggni. Ætlunin var að komast í Álftakrók þennan dag, um 50 km samkvæmt mælingu af korti.

Er við komum af Öldumóðuafleggjaranum á veginn suður að Stórasandi fór færið heldur að þyngjast. Var vegurinn lítið meira en slóði eða troðningur, og það fáfarinn. Í móunum var þokkalegt færi eftir hjólförum jeppa, en víða var svo grýtt að ekki var nema á færi bestu hjólreiðamanna að halda sér á hnakknum, og ferðin þá svo lítil að eins gott var að ganga með reiðskjótann.

Veður var ágætt til hjólreiða, dulítill meðvindur og ekki of heitt. Skyggni var hins vegar ekki gott. Sáum við nær aldrei til Eiríksjökuls, en Grettishæð sýndi sig endrum og eins. Er við komum að Grettishæð, má segja að við værum komnir af Grímstunguheiðinni á Stórasand. Grettishæð, 788 m há, er ekki mikil til að sjá er nær kemur, ekki nema um 50-70 m hærri en vegurinn þar sem hann lá hæst, en er samt sem áður gott kennileyti á heiðinni og sést víða að. Skammt SV (5-6 km) frá Grettishæð er þekkt beinakerling. Þar aftók Eiríkur að halda lengra, nema því aðeins að nærast eitthvað fyrst. Hann hefur þó e.t.v. hugsað sér gott til glóðarinnar að njóta samvista Stórasandskerlingar.

Allir áðum við síðan skömmu seinna við Ólafsvörður (10-12 km SV frá Grettishæð). Þar var svartaþoka og frekar kalt í veðri. Er hér var komið ferðarinnar var það lag komið á að Jón og Páll skipuðu gjarnan framvarðarsveit en Gísli og Eiríkur ráku lestina. Vaða þurfti Búðará, sem rennur í Arnarvatn, og Skammá sem rennur úr Réttarvatni í Arnarvatn.

Í Álftakróksskálann komum við eftir ríflega 12 klst ferð og sýndu vegmælar að hjólað og gengið hefði verið um 53 km. Í skálanum voru fyrir nokkrir vonglaðir veiðimenn ásamt matráðskonu. Við nánari kynni kom í ljós að þarna voru á ferð ýmist skyldmenni okkar, tengdafólk eða nágrannar.

Um nóttina hafði hvesst töluvert og kólnað, en lægt aftur með morgninum. Gránað hafði í fjallshlíðum. Eftir staðgóðan morgunverð og spjall við veiðimenn lögðum við af stað frá Álftakrók um kl hálf tólf. Ferðin gekk vel niður að Helluvaði í Norðlingafljóti. Vorum við samferða Unimoog-jeppa þessa leið og féllst ökumaðurinn ljúflega á að ferja farangur okkar yfir, en við óðum með hjólin. Var það ekki tiltökumál og reyndar ösluðu Páll og Jón með allt sitt hafurtask yfir í einni ferð.

Eftir að hafa þurrkað okkur og sett aftur á hjólin héldum við af stað upp með ánni. Okkur hafði verið tjáð að frá Helluvaði væri góður vegur niður að Húsafelli. Okkur þótti einkennilegt hversu færðin var enn slæm, ýmist laus sandur eða grýtt. Vorum við greinilega í jaðri Hallmundarhrauns og fjarlægðmst áfangastað. Eftir um 6 km leið kveiktum við loks á perunni og snérum við að Helluvaði. Við nánari athugun korta og ekki síður vegprestsins við vaðið kom í ljós að slóðinn sem við fórum liggur til Reykjavatns. Héldum við nú rétta leið, niður með ánni. Var vegurinn nú mjög greiðfær og gekk okkur vel að Húsafelli. Bergmálaði nú sannarlega frá hjólunum og náðum við allt að 55 km hraða á bestu köflunum. Reyndar lögðum við lykkju á leið okkar og gengum að Surtshelli. Alltaf var vindurinn okkur hliðhollur á þessari leið, þótt lágskýjað væri og útsýni takmarkað. Hiti um 5 gráður.

Að Húsafelli komum við kl. hálf sjö eftir 49 km hjól, þar af 12 km aukakrók. Fengum við fjögurra manna skála fyrir okkur. Leiðin lá síðan í hamborgarana í sjoppunni og eftir það í sund og heitan pott. Gísli hafði þetta að vísu öfugt, fór fyrst í sundlaugina og síðan á veitingastaðinn ´Gamli bærinn´ á Húsafelli og fékk sér fisk. Um kvöldið náði Gísli símasambandi á Hótel Valhöll á Þingvöllum og bókaði svefnpokapláss þar.

Eftir dögurð og nokkuð dútl við farangur og hjól héldum við af stað frá Húsafelli á Kaldadal um hádegisbilið. Norðanáttin hélst enn og lágskýjað var og kalt í veðri. Vegurinn um Kaldadal er nokkuð góður, en auðvitað lá leiðin upp á við þar til komið var efst á Langahrygg. Þar liggur vegurinn hæst, um 745 m, og er auðþekktur af mikilli beinakerlingu. Þeir Jón og Páll komu þar að talsvert á undan og biðu þar í u.þ.b. eina klst. eftir félögum sínum. Heldur næðingssamt og kalt (3°C) var þarna. Þarna var nokkur umferð af einkabílum, rútum og hjólreiafólki, meðal annarra Magnús Bergsson, formaður ÍFHK.

Frá Kaldadalskerlingunni lá leiðin meira og minna niður á við og tók nú að bergmála frá hjólunum á ný. Því miður sást ekki til jökla og hærri fjalla á þessari ferð okkar, en í góðu skyggni er rómuð fjalla- og jöklasýn af Kaldadal. Heldur fór þó að birta suður undan og sólin tók að skýna við Uxahryggina og var góð fjallasýn alla leiðina til Þingvalla. Í Biskupsbrekku, þar sem Jón Vídalín andaðist 30. ágúst 1720, áðum við nokkra stund. Eftir þennan stans þeystu Jón og Páll af stað og litu varla við fyrr en komið var að Valhöll klukkan sjö um kvöldið. Gísli kom nokkuð seinna, en hvorki tangur né tetur sást af Eiríki. Vorum við farnir að hafa áhyggjur er hann loks birtist og sagði farir sínar ekki sléttar. Hafði hann lagt af stað síðastur frá Biskupsbrekku og hlekkst á og dottið í lausamöl skammt þaðan. Tókst honum að bráka rifbein, togna á þumalfingri og skráma augabrún lítið eitt. Einnig brotnaði festing af tösku, en honum tókst að binda hana upp. Síðasti maður kom því ekki að Valhöll fyrr en kl. átta eftir 71 km hjól. Blíðviðri og sólskin var á Þingvöllum.

Þó að þetta ætti að heita svefnpokapláss á Valhöll fengum við tvö herbergi með uppbúnum rúmum og baðherbergi. Kostaði þetta 2000 kr á mann með morgunverði. Við fórum í sturtu, skiptum um föt og settumst í koníaksstofuna, þar sem við biðum eftir borði í veitingastað hótelsins. Eftir kræsingarnar, súpu, silung og mikið vatn, fórum við í háttinn. Á morgun skyldi halda heim.

Við vöknuðum fyrir níu og borðuðum morgunmat og fórum svo að tygja okkur til heimferðar. Veðrið lék við okkur þennan dag með sólskini og hlýindum. Lagt var af stað frá Valhöll kl. ellefu og hjóluðum við upp Almannagjá. Við Grafningsafleggjarann skiptust leiðir. Gísli og Páll héldu sig við áætlunina, að fara Nesjavallaleiðina heim, en Eirikur var sár og Jón latur og því héldu þeir yfir Mosfellsheiðina.

Segir nú ekki frekar af ferðum þeirra Eiríks og Jóns, en þeir komu í bæinn um kl. eitt og höfðu þá hjólað um 50 km þennan dag.

Gísli og Páll héldu Grafninginn, sem er skemmtileg leið, og litu við í Nesbúð nokkra stund. Eftir það tóku við brekkurnar upp frá Nesjavöllum áleiðis til Reykjavíkur. Heitt var í veðri og svitinn rann í lækjum. Þarna urðu Páll og Gísli ásáttir um að skilja vegna mismunandi ferðahraða. Komu þeir til síns heima kl. fjögur og fimm eftir um 66 km hjól.

Þetta er fjórða ferð hjólaklúbbsins "Bergmál frá hjólum" um hálendi Íslands á jafnmörgum sumrum. Þetta er jafnframt lengsta ferðin, bæði hvað varðar vegalengd og tíma. Ferðin tók sex daga og hjólaðir voru um 290 km og er það miðað við Nesjavallaleiðina. Við bætist sá spölur sem við hjóluðum að heiman á Umferðarmiðstöðina, 6-20 km eftir búsetu hvers og eins. Á ferðinni vorum við samtals um 45 klst, og er reiknaður allur sá tími sem fór í að komast milli áfangastaða.

Þetta var að allra dómi hin ágætasta ferð, þótt vegurinn væri mjög ógreiðfær á köflum. Nýjar slóðir, Grímstunguheiðin og Stórisandur, voru kannaðar, en aðrar voru okkur þekktar, a.m.k. úr bíl. Eins og í fyrri ferðum var veðrið, og þá sérstaklega vindáttin, okkur hagstætt. Þó hefði að ósekju mátt vera bjartara yfir á Stórasandi og Kaldadalsleið. Þess má geta hér að á leiðinni frá Grímstungu og í Álftakrók hittum við ekki nokkra sálu. Hins vegar var töluverð umferð um Kaldadal, þó ekki til óþæginda.

Fátt fór úrskeiðis í ferðinni ef frá er talin bylta Eiríks. Bilanir á útbúnaði voru ekki alvarlegar þrátt fyrir mikinn skakstur hluta leiðarinnar. Þó má geta þess að vír í gíraskipingu gaf sig há Jóni skammt frá Öldumóðuskála, en var ekki til meiri trafala en svo að viðgerð fór ekki fram fyrr en í Húsafelli. Ró hristist laus af framhjóli hjá Gísla á leið í Álftakrók, en með ró og skinnu úr bögglabera tókst að festa það á ný. Tvær suður gáfu sig á bögglabera hjá Páli, en því var bjargað með einangrunarlímbandi og plastbindum. Helst mætti gagnrýna fyrirhyggjuleysi okkar að fylgjast ekki nægilega vel með hvor öðrum, þar sem alltaf geta komið fyrir óhöpp, bæði bilanir á útbúnaði og meiðsli á mönnum eins og sýndi sig í þessari ferð.

Engin tillaga hefur komið fram varðandi hálendisferð næsta sumar en orðað hefur verið að stofnfélagar klúbbsins, þeir Gísli, Sveinn og Páll, muni halda til Írlands næsta sumar og hjóla þar um Eyjuna grænu sér og öðrum til yndisauka. Einnig hefur Gísli hug á að snúa sér að hraðvirkari og auðveldari ferðamáta um vegi Íslands, nefnilega mótorhjóli. Hversu langra lífdaga hjólhestaklúbbnum "Bergmál frá hjólum" verður auðið í þeirri mynd sem hann er nú er því nokkuð óljóst, en við skulum vona að fleiri ferðir verði farnar um hálendi og afskekkta þjóðvegi Íslands í nafni þessa ágæta félagsskapar.

Ágúst/1998

Eiríkur við upphaf ferðar sumarið 1998.