Vesturland

Minnisvarðar á Vesturlandi

---

Akranes

Landnám Íra

Minnisvarði um Landnám Íra á Akranesi

Til góðs vinar liggja gagnvegir
þótt hann sé firr farinn
(Hávamál)

Gjöf frá írsku þjóðinni 1974. (Texti á gelisku á bakhlið minnisvarðans)
Steinninn stendur við Byggðasafnið og kirkjugarðinn í Görðum á Akranesi

---

Sjómaðurinn

Sjómannslíf í herrans hendi
helgast fósturjörð.

Minnisvarðinn um drukknaða er eftir Martein Guðmundsson (1905-1952) og stendur á Akratorgi á Akranesi.

Listaverkið var afhjúpað árið 1967 af Lilju Pálsdóttur, eiginkonu séra Jóns M. Guðjónssonar prests og prófasts á Akranesi, og er reist til minningar um drukknaða sjómenn. Á undirstöðunni er hending úr kvæðinu Sjómannasöngur eftir Steingrím Thorsteinsson.

---

Hafmeyjarslysið

Minnisvarðinn er eftir listamanninn Bjarna Þór Bjarnason frá Akranesi og stendur á Suðurflös á Akranesi. Það var reist til minningar um þau 11 sem fórust á þessum stað, en fólkið var vertíðarfólk að koma frá Reykjavík. 

---

Ívarshús

Minnismerki um Ívarshús

Hér voru Ívarshús
Brynjólfur Sveinsson Skálholtsbiskup lét byggja hús og verbúðir hér og hafði umfangsmikla útgerð um 1650.
Síðustu eigendur og ábúendur í Ívarshúsum voru hjónin Guðbjarni Sigmundsson (1897-1990) og Guðný Magnúsdóttir (1902-1984). [Skilti á steininum.]

---

Guðmundur Jónsson (1906-1988)

---

Haraldur Böðvarsson (1889-1967) – Ingunn Sveinsdóttir (1887-1969)

Haraldur Böðvarsson og Ingunn Sveinsdóttir

Haraldur var einn þekkasti athafna- og útgerðarmaður landsins á síðustu öld. Hann gerði út opin skip til þorskveiða frá Vörum í Garði 1908-14, vélbát frá Vogavík á Vatnsleysuströnd 1909-16, rak útgerð og verslun í Sandgerði 1914-41, heildverslun og skipaafgreiðslu í Bergen 1916-24, heildverslun, útgerð og skipamiðlun í Reykjavík 1915-24 og síldarsöltun og útgerð á Siglufirði um árabil.

Haraldur var búsettur í Reykjavík 1915-24 en síðan á Akranesi, enda starfrækti hann þar umsvifamikla útgerð, verslun, iðnað og skipaafgreiðslu frá 1906.

Haraldur var auk þessa mikill félagsmálamaður, var stjórnarformaður Andakílsvirkjunar, sat í hreppsnefnd, hafnarnefnd og bæjarstjórn á Akranesi og sinnti mjög æskulýðs- og mannúðarmálum.

Haraldur og kona hans, Ingunn Sveinsdóttir, gáfu Akraneskaupstað Bíóhöllina þar 1943, ásamt öllum búnaði, en ágóðinn af bíórekstrinum rann til byggingar Sjúkrahúss Akraness. (Mbl. 7. maí 2012.)

Minnisvarðinn stendur við hús þeirra hjóna á Akranesi.

Legsteinn í Akraneskirkjugarði um hjónin Harald Böðvarsson og Ingunni Sveinsdóttur.
Lágmyndin er eftir Ríkarð Jónsson myndhöggvara

---

Jón M. Guðjónsson (1905-1994)

Jón M. Guðjónsson (1905-1994)
Sóknarprestur á Akranesi 1946-1974, prófastur í Borgarfjarðarprófastsdæmi 1972-1974; hugsjónamaður – frumkvöðull að slysavörnum, byggðasafni og mörgum öðrum menningarmálum. 

Sjómannslíf í herrans hendi
helgast fósturjörð. 

Það fagra sem var skal ei lastað og lýtt,
en lyft upp í framför, hafið og prýtt.

Að fortíð skal hyggja er frumlegt skal byggja.
Án fræðslu þess liðna sést ei, hvað er nýtt. [E.B.]

Texti þessi er á minnisvarðanum sem stendur við Byggðasafnið í Görðum

---

Pálmi Þórisson 1979-2002

Pálmi Þórisson

fæddur á Akanesi 19.2.1979, fórst í Hvítá 2.8.2002.

Fjölskylda Pálma lét reisa þennan stein til minningar um þann góða dreng.
Far vel um eilífðarveg, kæri vinur!

Minnisvarðinn stendur í Akraneskirkjugarði

---

Emilía Þorsteinsdóttir (1886-1960) – Þórður Ásmundsson (1884-1943)

Til minningar um hjónin frá Grund,
Emilíu Þorsteinsdóttur f. 17.2.1886, d. 30.7.1960 og Þórð Ásmundsson, f. 7.6.1884, d. 3.5.1943.

Frá niðjum þeirra.

Minnisvarðinn stendur við safnaðarheimilið, á móti kirkjunni á Akranesi.

---

Þorgeir Jósefsson (1902-1992)

Brjóstmynd þessi er gjörð af Ríkarði Jónssyni myndhöggvara og var Þorgeiri gefin myndin af starfsmönnum Þorgeirs & Ellerts hf þegar hann varð 60 ára.

---

Minningarsteinn um látin fóstur

Lýs milda ljós

Minningarsteinn um látin fóstur.

Gefin af Rbst. nr. 5, Ásgerður IOOF 22. okt. 2011

Steinninn stendur í Akraneskirkjugarði.

---

Minnisvarði um horfna

Minnisvarði um horfna

Jesús sagði: Ég lifi og þér munuð lifa. (Jóh. 14:19)

Miniosvarðinn stendur í kirkjugarðinum á Akranesi.

---

Mýrar

Jean Charcot

Heiður og ættjörð En souvenir du Commandant Charcot et de ses compagnons
disparus dans le naufrage du “Pourquoi pas?”le 16. Septembre 1936. 
Inauguration le 20 Juillet 1997. 

Þessi minnisvarði stendur við Straumfjörð á Mýrum var afhjúpaður 20. júlí 1997.

---

Vigfús Jónsson – Leirulækjar-Fúsi (1648-1728)

Minnisvarði um Vigfús Jónsson, er nefndur var Leirulækjar-Fúsi f. 1648 d. 1728.
Vigfús var bóndi á Leirulæk og talinn af ýmsum fjölkunnugur. Mynduðust um hann þjóðsagnakenndar frásögur. Hann var talinn vera meðal betri skálda á sinni tíð og orti m.a. eftirfarandi erindi:

Lofgjörðarsálmur
” … Abba helgist þitt æðsta nafn
oss nálægist þitt ríkis safn,
vilji þinn verði á jörðu.
Fær oss í dag þitt fræðslubrauð 
fyrir gef oss ó herra guð
sem vér þeim grand oss gjörðu,
guð minn guð minn.
Þinni kristni forða freistni er flekkar heiminn
frelsa oss heldur frá illu, amen”. 

Minnsvarðinn stendur við bæinn Leirulæk á  Mýrum 

---

Borgarfjörður

Bær í Borgarfirði

Bæjarkirkja,
vígð 2. júlí 1967

Að þessum stað, Bæ í Borgarfirði, stofnaði Hróðólfur biskup til fyrsta klausturs og skólahalds á Íslandi meðan hann dvaldi hér á árunum 1030 til 1049.
Varð það góðu heilli gjört. 

Skjöldurinn er festur á kirkjuvegg í Bæ.

---

Daníel Kristjánsson (1908-1982)

Daníelslundur

Til heiðurs fyrir Daníel Kristjánsson skógarvörð á 70 ára afmælinu 25. ágúst 1978.
Þökkum 40 ára starf.
Skógræktarfélag Borgarfjarðar.

Stendur í skógræktinni við Svignaskarð í Borgarfirði

---

Eskiholt

Minnisvarði um fjölskylduna frá Kolsstöðum, Miðdölum Dalasýslu.
Helga Eysteinsdóttir – Sveinn Finnsson
Þórdís Sveinsdóttir, Eysteinn Sveinsson, Finnur Sveinsson, Bjarni Sveinsson, Ásmundur Sveinsson, Ingibjörg Sveinsdóttir, Benedikt Sveinsson, Anna Sveinsdóttir, Hallsteinn Sveinsson, Sigurður Sveinsson, Þorgerður Sveinsdóttir.
Þau fluttu að Eskiholti, Borgarhreppi, Mýrasýslu árið 1925.

Minnisvarðinn stendur við Eskiholt og er gerður af Hallsteini Sigurðssyni myndhöggvara.

---

Sturlureykir

Brautryðjandi

Erlendur Gunnarsson var fyrstur Íslendinga á 20. öld að nýta hveragufu til upphitunar híbýla sinna og matseldar. Árið 1908 steypti hann yfir sjóðandi hverinn sem lá 6 metrum neðar en bærinn. Lagði þaðan pípur og leiddi heim orku og yl.

Erlendur Gunnarsson (1853-1919) 
Hugvitsmaður góður, verkhygginn bóndi, hagur smiður á járn og tré.
Andrea Jóhannesdóttir (1865-1911) 
Höfðingskona, raungóð, annáluð fyrir hannyrðir, móðir tólf barna.

Minnisvarðarnir tveir standa við vegamótin inn í Reykholsdal.

---

Friðrik Friðriksson (1868-1961)

---

Heimagrafreitur á Kastalahól við Svignaskarð

Guðmundur Daníelsson óðalsbóndi
f. 2.7.1873 – d. 27.3.1939
og kona hans
Guðbjörg Sæmundsdóttir
f. 29.8.1873 – d. 29.9.1958

Grafreiturinn stendur á Kastala eða Kastalahól við Svignaskarð

---

Höskuldur Eyjólfsson (1893-1994)

Höskuldur Eyjólfsson Hofsstöðum
1893-1994.

Einhvern finn ég innri frið
þó æði vindar svalir
þegar bjartir blasa við
Borgarfjarðardalir.  (HE).

Sveitungar og vinir reistu MMXI (2011)

Minnisvarðinn stendur í Reykholti í Borgarfirði.

---

Jóhanna Katrín Kristjana Briem (1872-1962) – Einar Pálsson (1868-1951)

---

Ragnar Pálsson (1911-1983)

---

Sigurlaug Daníelsdóttir (1877-1974) – Kristján Gestsson (1880-1949)

Í minningu Hreðavatnshjónanna Sigurlaugar Daníelsdóttur og Kristjáns Gestssonar. 
Með þökk íslenskra samvinnumanna fyrir land Samvinnuskólans á Bifröst. 
Minnisvarðinn stendur við Bifröst í Borgarfirði

---

Jónas Jónsson frá Hriflu 1885-1968

---

Guðmundur Sveinsson (1921-1997)

Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra afhenti Viðskiptaháskólanum á Bifröst brjóstmyndina að gjöf árið 2008.

Frummynd gefin af nemendum Samvinnuskólans á Bifröst árið 1967.

---

Snorri Sturluson (1178-1241)

Snorri Sturluson 1183-1241

Styttan af Snorra Sturlusyni eftir Gustav Vigeland hefur lengi verið eins konar kennimark Reykholts. Styttuna gáfu Norðmenn Íslendingum, upphaflega til að minnast 700. ártíðar skáldsins 1941, en vegna heimsstyrjaldarinnar var ekki hægt að afhenda styttuna þá. Það var hins vegar gert við hátíðlega viðhöfn nokkru eftir stríðið að viðstöddu miklu fjölmenni, árið 1947. Snorrahátíðir voru haldnar nokkrum sinnum eftir þetta – síðast árið 1979.

Minnisvarðinn stendur í Reykholti

---

Hvanneyri

Sveinn Sveinsson (1849-1892)

Sveinn Sveinsson hét hann, Aust­firðingur, fæddur á Ormsstöðum í Norðfirði 21. janúar 1849. Hann braust til búnaðarnáms á Norðurlöndum, ekki síst fyrir atbeina og með dyggum stuðningi Jóns Sigurðssonar forseta.

Sveinn nam við Búnaðarskólann á Steini við Bergen í Noregi árin 1869-1872, en bætti síðan við sig námi við Landbúnaðarháskólann í Kaupmannahöfn. Sveinn var enda talinn lærðasti íslenski búfræðingur sinnar tíðar. Um árabil starfaði hann sem farandbúfræðingur (ráðunautur) hjá Búnaðarfélagi Suðuramtsins (sem var forveri Búnaðarfélags Íslands, síðar Bændasamtaka Íslands), m.a. með stuðningi Landbúnaðarfélagsins danska. Í því starfi ferðaðist Sveinn víða um sveitir landsins og sagði fyrir um nýja búhætti.

Á þeim árum fólst starf búnaðarráðunauta í því að vinna verkin sjálfir með bændum og fyrir þá. Starfið var því öðrum þræði verkleg kennsla í nýjum og endurbættum vinnubrögðum, einkum varðandi áveitur, gerð vörslugarða og -skurða sem og túnasléttun. Þá hafði Sveinn lært mjólkurvinnslu, smjör- og ostagerð, svo hann leiðbeindi einnig á þeim sviðum. Loks má nefna að Sveinn skrifaði afar efnismiklar fræðslugreinar um öll þessi viðfangsefni, greinar sem hver um sig mátti kalla tímamótaverk. Landmælingar hafði Sveinn búfræðingur, eins og hann var jafnan nefndur, lært og hann gerði m.a. kort af Reykjavík 1876 og 1887, sem nú teljast vera stórmerkar heimildir um byggð vaxandi höfuðstaðar. Merka bók um búverkfæri, raunar þá fyrstu á íslensku, skrifaði Sveinn, en hún kom út árið 1875.

Svo kom það í hlut Sveins að stýra Búnaðarskólanum á Hvanneyri í gegnum stofnun hans árið 1889 og fyrstu starfsárin. Þótt hann væri líklega sá Íslendingur sem þá var faglega hæfastur til þess að móta og kenna við skóla fyrir bændur lenti hann í mótvindi, sem mjög reyndi á hann. Á hann sótti alvarlegt þunglyndi, segja samtímaheimildir, og hann féll frá með voveiflegum hætti eftir aðeins þriggja ára starf við skólann, vorið 1892. [Bbl]

---

Hjörtur Snorrason (1859-1925)

Hjörtur var búfræðingur að mennt, útskrifaðist frá Ólafsdal 1887.  Stundaði jarðyrkjustörf í Dölum 1887–1892. Kennari við búnaðarskólann í Ólafsdal 1892–1894. Skólastjóri búnaðarskólans á Hvanneyri 1894–1907, kennari þar 1907–1911. Bóndi á Ytri-Skeljabrekku í Andakíl 1907–1915, í Arnarholti í Stafholtstungum frá 1915 til æviloka. Alþingismaður Borgfirðinga 1914–1915, landskjörinn alþingismaður 1916–1925 (Sjálfstæðisflokkurinn þversum, Sjálfstæðisflokkurinn eldri). [Alþ.]

---

Halldór Vilhjálmsson (1875-1936)

Halldór var fræðimaður og frumkvöðull og hafði gríðarleg áhrif á búskaparhætti hér á landi. Hann var skólastjóri á Hvanneyri í tæp 30 ár og átti sér þann draum stærstan að til yrði menntuð bændastétt hér á landi og vildi að þeir sem stunduðu nám á Hvanneyri yrðu sómi sinnar sveitar. Halldór var skólastjóri Bændaskólans á Hvanneyri 1907-1936.
Hvanneyringar reistu minnisvarðann 1930. Hann stendur í garði Skólastjórahússins á Hvanneyri

---

Runólfur Sveinsson (1909-1954)

Runólfur Sveinsson lauk ungur námi frá Landbúnaðarháskólanum í Kaupmannahöfn, varð skólastjóri Bændaskólans á Hvanneyri aðeins 26 ára gamall og átti þar 11 ára giftusamlegan feril. Hann hafði svo ógleymanleg áhrif á nemendur sína að flestum fannst þeir eiga honum að þakka þroska og velgengni sína síðar á ævinni. Á næstum eins árs námsferðalagi sínu um Bandaríkin 1944-1945 kynntist hann ýmsum nýjungum á sviði búvísinda og svo heillaður varð hann af starfi Bandaríkjamanna á sviði landgræðslu að stuttu eftir heimkomuna söðlaði hann um og gerðist sandgræðslustjóri. Hann var frumkvöðull í landgræðslu og á ýmsum sviðum landbúnaðar. Meðal annars átti hann mikinn þátt í vélvæðingu landbúnaðarins um miðja síðustu öld. Runólfur féll frá langt fyrir aldur fram árið 1954, aðeins 44 ára gamall, en hafði afkastað ótúlega miklu.

---

Guðmundur Jónsson (1902-2002)

---

Gunnar Bjarnason (1915-1998)

---

Borgarnes

Brákin

---

Egill Skallagrímsson

Gefið Íslenska ríkinu 1963 af dætrum hennar Anne Marie Telmanyi listmálara og Irmelin Eggert og eiginmanni hennar dr. med. Eggert Möller prófessor.

---

Friðrik Þorvaldsson (1897-1983)

Niðjar hjónanna Helgu Ólafsdóttur, f. 3.5.1890 d. 19.10.1984 og
Friðriks Þorvaldssonar. f. 10.12.1896 d. 18.1.1983.
og bæjarstjórn Borgarbyggðar reistu þennan stein 6.7.1996.

Steinninn stendur  í Skallagrímsgarði umkringdur 5 bekkjum sem merktir eru börnum hjónanna, en þau voru Eðvarð Friðriksson (1918-2002),  Guðmundur Trausti Friðriksson (1920-1997), Þorvaldur Friðriksson (1921-2001), Ólafur Helgi Friðriksson (1930-2015), Jónas Gunnar Friðriksson (1932-2018).

---

Skallagrímsgarður

---

Skorradalur

---

Guðmundur Ólafsson (1825-1889)

Guðmundur Ólafsson, jarðyrkjumaður f. 1825, d. 1889.

Búfræðingur frá Danmörku 1851. Bóndi á Fitjum 1867-1889 og þingmaður Borgfirðinga 1875-1879. Ritaði greinar og kennsluefni um búnaðarmál 1849-1876.Jarðræktarfrömuður af lífi og sál – áratugum á undan samtíð sinni og frumkvöðull, m.a. í notkun plógs hér á landi.”Hversu mikið hefðu menn ekki getað útrétt síðan ég flutti hingað plóginn 1851, hefðu þeir þá þegar tekið nokkurn veginn vel á móti báðum og farið að nota hvorutveggja?” (GÓ. í Bréf til Jóns Sigurðssonar forseta).

Skrif Guðmundar bregða skýru ljósi á aldarhátt og erfiðar aðstæður forfeðra og -mæðra, sem unnu að framfara og þjóðfrelsismálum á 19. öld.

Af virðingu og þökk, 10. ágúst 2014. Afkomendur. [Texti á minnisvarða]

Minnisvarðinn stendur við bæinn á Fitjum í Skorradal.

---

Stálpastaðir

---

Braathens steinn

---

Snæfellsnes

Vatnaleið 2001

Vatnaleið á Snæfellsnesi

Vígsla 2. nóvember 2001
Sturla Böðvarsson samgönguráðherra

---

Ari fróði Þorgilsson (1058-1148) 

En hvatki er missagt er í fræðum þessum þá er skylt að hafa það heldur er sannara reynist.

Ari prestur hinn fróði Þorgilsson Gellissonar ritaði fyrstur manna hér á landi að norrænu máli fræði, bæði forna og nýja.  [Snorri Sturluson]

---

Guðmundur Bergþórsson (1657-1705)

Með þessum minnisvarða er minnst þeirra alþýðuskálda sem með rímnakveðskap sínum studdu drjúgt að áhuga almennings á skáldskap og fróðleik. Guðmundur Bergþórsson er góður fulltrúi þessa hóps sem mikilvirkasta rímnaskáld sinnar tíðar, en eftir hann hafa varðveist í handritum þrettán rímnaflokkar, auk þess sem vitað er af tveimur sem hafa glatast. Hann orti einnig fjölda kvæða um margvísleg efni svo sem Heimspekingaskóla og Vinarspegil.

Telja má ótrúlegt hvað Guðmundi hefur tekist þrátt fyrir mikla fötlun, ævi hans er um margt raunasaga en um leið saga mikilla sigra. Hann var aðeins fjögurra ára þegar hann veiktist með þeim afleiðingum að síðan var hann lamaður að mestu leyti neðan við háls og mjög krepptur. Segja má að einu líkamspartar hans sem voru heilir væru höfuðið og vinstri hönd upp að olnboga. Þrátt fyrir fötlunina og vegna gáfna sinna og fróðleiksfýsnar, tókst honum á unga aldri að læra að lesa og skrifa og síðan að afla sér ýmislegs fróðleiks. Guðmundur var oft fenginn til að kenna börnum og hafði lífsviðurværi sitt af því ásamt kveðskapnum og uppskriftum sem hann tók að sér fyrir aðra. Hann bjó mikinn hluta ævinnar á Snæfellsnesi, lengst hér á Arnarstapa.

Guðmundur varð þekkt skáld á sinni tíð og vinsældir hans sjást af því að rímur hans og kvæði hafa varðveist í fjölda handrita. Þó eru aðeins einar rímur hans varðveittar í eiginhandarriti, en það eru Olgeirs rímur danska sem hann orti 23 ára gamall. Annað merki um að Guðmundur varð fljótt þekktur eru þær þjóðsögur sem um hann hafa myndast, en auk þess að fjalla um ástæður fyrir fötlun hans og tilraunir til lækninga, skipa þær honum meðal kraftaskálda og kunnáttumanna, og bera þannig vott um virðingu samtíðarmanna hans. Ein sagan eignar til dæmis Jóni Vídalín þessa vísu um Guðmund:

Heiðarlegur hjörva grér
hlaðinn mennt og sóma 
yfir hann ég ekkert ber
utan hempu tóma. 

Guðmundar er hér minnst sem manns sem sem hóf sig upp yfir líkamlega fötlun sína með mörgum andans sigrum. Því ætti jafnframt að líta á minnisvarðann sem hvatningu til þeirra sem búa við erfiðleika vegna fötlunar og sem áminningu til hinna sem betur standa. Minnisvarðinn er eftir Pál Guðmundsson á Húsafelli og stendur á Arnarstapa.og reistur árið 2011 af Kvæðamannafélaginu Iðunni og Öryrkjabandalagi Íslands. [Texti á upplýsingaskilti við minnisvarðann]

---

Hellissandur – Rif

Friðþjófur B. Guðmundsson (1904-1987) 
Halldóra G. Kristleifsdóttir (1912-1999)

Minnisvarði um Friðþjóf B. Guðmundsson (1904-1987) útvegsbónda og
Halldóru G. Kristleifsdóttur (1912-1999), húsmóður. 

Þau voru útvegsbændur á Rifi, en Friðþjófur gerði út frá Krossavík og gekk hann frá Rifi í Krossavík. Halldóra stjórnaði búinu á meðan Friðþjófur stundaði sjóinn.

---

Eggert Ólafsson (1726-1768) – Ingibjörg Guðmundsdóttir (1733-1768)

Eggert lærði hjá móðurbróður sínum, Sigurði presti í Flatey, og var í fóstri hjá öðrum móðurbróður, Guðmundi, sýslumanni á Ingjaldshóli.

Eggert lauk stúdentsprófi í Skálholti, stundaði nám í heimspeki og náttúrufræði við Hafnarháskóla, þótti frábær námsmaður, las m.a. forn, þjóðleg fræði, málfræði, lögfræði og búfræði, var lærður í latínu og grísku og talaði dönsku, sænsku, ensku, þýsku og frönsku.

Á árunum 1752-57 fóru Eggert og Bjarni Pálsson, síðar landlæknir, rannsóknarferð um Ísland. Afraksturinn er Ferðabók Eggerts og Bjarna Pálssonar sem Eggert samdi á dönsku og að mestu leyti einn. Ritið er viðamikil lýsing á náttúru landsins og gæðum, og greinargerð um íslenskt þjóðlíf og landshagi.

Eggert var skipaður varalögmaður sunnan og austan 1767. Hann lét þá byggja upp jörð sína, Hofsstaði í Eyjahreppi, og ákvað að setjast þar að. Sama haust kvæntist hann Ingibjörgu, dóttur Guðmundar, móðurbróður síns. Þau héldu veglega brúðkaupsveislu að fornum sið í Reykholti, og dvöldu um veturinn í Sauðlauksdal hjá séra Birni Halldórssyni, mági Eggerts. Um vorið héldu þau áleiðis að Hofsstöðum en fórust í aftakaveðri á Breiðafirði. Má segja að þjóðin öll hafi syrgt Eggert enda mikils af honum vænst.

Eggert var framfarasinni og upplýsingarmaður en jafnframt þjóðernissinnaður. Hann trúði á land, þjóð og framtíð og því mikilvægur fyrirrennari Baldvins Einarssonar og Fjölnismanna sem höfðu hann í ýmsu að fyrirmynd.

Af skáldskap Eggerts er Búnaðarbálkur hans þekktastur sem ber fyrst og fremst að skoða sem boðskap í bundnu máli. Hins vegar hafa aðrir ort um hann fögur ljóð, s.s. Matthías Jochumsson, Matthías Johannessen og Jónas Hallgrímsson.

Minnisvarðinn er eftir Pál Guðmundsson á Húsafelli og stendur við Ingjaldshólskirkju

---

Kristjón Jónsson (1897-1983)

Steinn þessi er reistur til minningar um Kristjón Jónsson sjómann frá Gilsbakka, Hellissandi en hann hefði orðið 100 ára 2. janúar 1997.
Hann hóf hér skógræktarstarf árið 1950 af mikilli þrautsegju.
Reistur 1997. 

Steinnin stendur í skógræktinni í Tröð, Hellissandi

---

Ólafsvík

Eliníus Jónsson (1878-1966)

---

Ottó A. Árnason (1908-1977)

Minnisvarðinn er gerður af Páli Guðmundssyni á Húsafelli og efniviðurinner steinn sem tekinn var á Jökulhálsi. Minnisvarðinn var afhjúpaður og afhentur haustið 2004. Hann stendur við Gilið í Ólafsvík.

---

Minning um ástvini í fjarlægð

Minnisvarðinn var afhjúpaður á Sjómannadaginn árið 2004 og er hann eftir Sigurð Guðmundsson. Minnisvarðinn stendur við kirkjugarðinn í Ólafsvík.

---

Minnisvarði um drukknaða sjómenn

Minnisvarði um drukknaða sjómenn

Á minnisvarðanum eru skildir með nöfnum sjómanna sem farist hafa með bátum sínum. 
Bátarnir eru Bervík SH 43 (5); Svanborg SH 404 (3); Sæborg SH 377 (1); Framtíðin (3).

Styttan og sjómannagarðurinn eftir Guðmund Einarsson frá Miðdal 1961.

Sjómannagarðurinn í miðbæ Ólafsvíkur.

---

Grundarfjörður

Stykkishólmur

Minnisvarði um drukknaða

Við afhjúpunina, sem fram fór í blíðskaparveðri, var frumflutt tónverk eftir Þórð G. Halldórsson, við ljóð eftir Emilíu Guðmundsdóttur úr bókinni Ljóðblik. Þá bók myndskreytti Grímur Marinó. (Mbl.).

---

Sjómaðurinn

Til minningar um áhafnarmeðlimi mótorbátsins Blika sem fórst með allri áhöfn í óveðri 28. janúar 1924.Sigvaldi Valentínusson, skipstjóri; Þorvarður Helgason; Kristján Bjarnason; Hannes Gíslason; Guðjón Þ. Guðlaugsson; Kristinn Sigurðsson; Guðmundur Stefánsson.Blessuð sé minning þeirra. [Texti á skilti] 

Verkið er eftir Pál Guðmundsson á Húsafelli og stendur við höfnina í Stykkishólmi.

---

Árni Thorlacius (1802-1891)

Klakkur

Minnisvarðinn er gerður af Helga Gíslasyni myndhöggvara, og stendur við höfnina í Stykkishólmi.

Minnisvarðinn var afhjúpaður árið 1989 og ber nafnið Klakkur.

Árni Thorlacius kaupmaður í Stykkishólmi, fæddur 1802, dáinn 1891.
Hans er minnst fyrir að hefja veðurathuganir í Stykkishólmi 1845.Það eru elstu samfelldu veðurathuganir á Íslandi. 

---

Dalir

Búðardalur

Dalasýsla hefur um aldir staðið saman af 8-9 hreppum:
Hörðudalshreppi, Miðdalahreppi, Haukadalshreppi, Laxárdalshreppi, Hvammssveitarhreppi, Fellsstrandarhreppi, Klofningshreppi, Skarðsstrandarhreppi og Saurbæjarhreppi.

Árið 1986 sameinuðust Klofningsheppur að Klofningi Fellsstrandarhreppi og Klofningshreppur utan Klofnings Skarðsstrandarhreppi.
Árið 1994 varð Dalabyggð til sem sveitarfélag við sameiningu allra heppa í Dalasýslu utan Saurbæjarhrepps.
Skógarstrandarhreppur sameinaðist síðan Dalabyggð 1988.
Saurbæjarhreppur sameinaðist Dalabyggð 2006 og varð þá Dalasýsla eitt sveitarfélag.

Íbúar í Dalasýslu 1910 voru 2292 en 717 í júní 2006. [Skilti]

---

Krosshólar

Krosshólar, kletta­borg, Kross­hóla­borg og önn­ur kletta­hæð sunn­ar. Þar seg­ir Land­náma að Auð­ur djúpúðga léti reisa krossa og færi þang­að til bæna­halds. Stein­kross var reist­­ur á borg­inni 1965. Niðj­ar Auð­ar höfðu helgi mikla á hól­un­um.
Fyrsti bær henn­ar, Auð­ar­tótt­ir, er skammt það­­an.

Á steinkrossinum stendur:
Auðr djúpúðga bjó í Hvammi.
Hún hafði bænahald sitt á Krosshólum.
Þar lét hon reisa krossa því at hon var skírð ok vel trúuð.

---

Snorri Sturluson (1178-1241)

---

Bjarni Jónsson frá Vogi (1863-1925)

Minningarlundur Bjarna Jónssonar frá Vogi 
f. 13.10.1863 – d. 18.7.1925 

Giftu mestur, göfgi hæstur,
goðorðsmaður dýrrar snilli.
Bjarni er og Bjarni verður
Bjarna skilar alda milli. Stefán frá Hvítadal.

Lágmyndin eftir Guðmund Einarsson frá Miðdal.
Minnisvarðinn stendur í trjálundi við Vog á Fellsströnd.

---

Jóhannes úr Kötlum (1899-1972)

Brjóstmynd skáldsins er eftir Guðmund Elíasson myndhöggvara.
Minnisvarðinn var afhjúpaður á afmælisdegi skáldsins, 4. nóvember 1990 og stendur í Búðardal

---

Jón frá Ljárskógum (1914-1945)

Jón Jónsson söngvari og skáld frá Ljárskógum
fæddur 28.3.1949
dáinn 7.10.1945

Lífsins fyrstu fögru helgidóma
fann ég hér í ríki söngs og hljóma.

MA kvartettinn stofnaður 1932 starfaði með miklum glæsibrag til ársins 1942.

Minning þín lifir

Í Ljárskógum fæddist Jón Jónsson (1914–45), skáld og söngvari í M.A. kvartettnum. Jón lést úr berklum á Vífilsstöðum aðeins 31 árs gamall en minnisvarði um Jón var reistur vestan við veginn í landi Ljárskóga.

---

Leifur Eiríksson

---

Minnisvarði um skáldin þrjú, Sturla Þórðarson (1214-1284), Stefán frá Hvítadal (1887-1933), Steinn Steinar (1908-1958)

Sögufélag Dalamanna lét reisa þennan minnisvarða um skáldin þrjú og var hann afhjúpaður þann 23. ágúst 2008.

Hönnuður verksins var Jón Sigurpálsson, safnvörður og listamaður á Ísafirði.

Ari Jóhannesson og Kristinn sonur hans hlóðu umgjörðina um planið og fjölmargir aðilar veittu verkefninu mikilsverðan stuðning. 

Sögufélagið þakkar öllum aðilum sitt framlag.

Sturla Þórðarson (1214-1284)
Sturla var fæddur 1214, launsonur Þórðar á Stað á Ölduhrygg, sonar Sturlu í Hvammi. Hann bjó á ýmsum stöðum í Dölum og víðar en lengst á Staðarhóli eða um fjóra áratugi. Hann tók virkan þátt í deilum Sturlungaaldar en var þó sjálfur í friðsamara lagi. Flugumýrarbrenna 1253 var í brúðkaupi Ingibjargar dóttur Sturlu og Halls sonar Gissurar Þorvaldssonar.
Sturla var lögsögumaður 1251 og lögmaður 1272-1282, átti hlut að samningu Járnsíðu 1271, fyrstu lögbókar Íslendinga eftir að þeir gerðust þegnar Noregskonungs. Hann var sæmdur riddaranafnbót af Magnúsi konungi lagabæti árið 1277. Hann andaðist í Fagurey á Breiðafirði 1284.
Sturla er þekktastur sem sagnaritari. Frá hans hendi er elsta varðveitt heil gerð Landnámabókar. Líklegt er að hann sé einnig höfundur Kristni sögu. Hann samdi einnig sögu Hákonar konungs Hákonarsonar og Magnúsar konungs lagabætis. Sumir hafa viljað eigna honum frumgerð Grettis sögu. Höfuðrit hans er þó Íslendingasaga sem er kjarninn í safnritinu Sturlunga sögu og í reynd saga 13. aldar á Íslandi. Merkilegt þykir hversu lítt hlutdrægur Sturla er í umfjöllun sinni þótt honum séu málin oft skyld.
Sturla var einnig lipurt ljóðskáld en helstu varðveitt kvæði hans eru um konungana Hákon og Magnús. Sturla og Ólafur bróðir hans hvítaskáld voru síðustu íslensku hirðskáldin. [Skilti]

Stefán frá Hvítadal (1887-1933)
Stefán fra Hvítadal var Sigurðsson og fæddist á Hólmavík 11. október 1887. Hann fluttist 15 ára með fósturforeldrum sínum suður að Hvítadal í Saurbæ og dvaldist þar næstu árin. Haustið 1912 sigldi hann til Noregs, dvaldist þar í þrjú ár og kynnti sér norskar bókmenntir. Hann veiktist 1914 af berklum og dvaldist á heilsuhælum þar til hann kom heim til Íslands 1916.
Árið 1918 kom fyrsta ljóðabók Stefáns út, Söngvar förumannsins, sem vakti mikla athygli, enda má segja að sú bók hafi markað tímamót í íslenskum bókmenntum. Hann segir skilið við arfleifð hinna stórvirku skálda 19. aldar. Öll ljóð bókarinnar eiga upptök í tilfinningalífi skáldsins, þau eru laus við sögulega fortíð, átthaga, þjóðerni, staðbundnar náttúrulýsingar eða mannlýsingar. Þar ríkir nútíðin ein í hjarta skáldsins sjálfs. Hann yrkir ýmist um ástir, svani og sól eða myrkur, dapurleika og dauða, en er ætíð hinn ungi förumaður sem ferðast einn gegnum gleði, sorgir og ástir.
Önnur bók Stefáns var Óður einyrkjans 1921, en hann gaf alls út 5 ljóðabækur. Stefán tók katólska trú á síðari árum og orti mörg trúarljóð, en þekktast mun vera sálmurinn Kirkjan ómar öll, sem oft er flutt við fagurt lag Sigvalda Kaldalóns.
Næstu bækur voru Heilög kirkja 1924, Helsingjar 1927 og loks Anno Domini 1930 um Alþingishátíðina sama ár, Sú bók kom út 1933, sama ár og Stefán dó, og þar er hann reyndar orðinn sögulega sinnaður.
Stefán kvæntist árið 1919, Sigríði Jónsdóttur frá Ballará og eignuðust þau tíu börn. Stefán var góður hestamaður og kemur víða fram hjá honum að á erfiðum stundum væri fátt betra en að leggja á góðan hest og leita út í náttúruna. Þá var Kolbakur hans, sá afburða gæðingur, bestur til að létta honum stundirnar. Stefán bjó í Bessatungu síðustu tíu árin. Hann andaðist 7. mars 1933 og var jarðsettur á Kirkjubóli. [Skilti]

Steinn Steinar (1908-1958)
Steinn hét fullu nafni Aðalsteinn Kristmundsson. Hann fæddist á Laugalandi við Ísafjarðardjúp 13. október 1908, en fluttist á öðru ári með móður sinni suður í Saurbæ og ólst þar upp, fyrst í Bessatungu en frá 6 ára aldri í Miklagarði þar sem hann átti góða vist hjá Kristínu Tómasdóttur fóstru sinni, Steingrími syni hennar og Steinunni konu hans.
Á unglingsárum var Steinn í vist á ýmsum bæjum og kallaður Alli. Um fermingu var hann til heimilis á Hvoli og haustið 1925, þegar hann fór í skóla á Núpi í Dýrafirði var hann á Tindum í Geiradal. Hann var aðeins einn vetur í Núpsskóla og var það eina skólagangan sem honum hlotnaðist eftir að barnaskóla lauk. 
Næstu árin var hann á ýmsum stöðum, bæði í Saurbæ og annars staðar, og stundaði ýmsa erfiðisvinnu. Hann þoldi hana illa sökum vanmáttar í vinstri hendi, sem hann hlaut af völdum lömunarveiki innan við tvítugt. Um tvítugt flyst hann til Reykjavíkur.
Hugur hans beindist snemma til skáldskapar, jafnvel strax á barnsaldri, þótt hann síðar teldi sig ekkert hafa ort fyrr en á þrítugsaldri.
Fyrstu kvæði Steins birtust árið 1931 og næstu árin birtast mörg ljóða hans í blöðum og tímaritum. Skömmu fyrir jól 1934 kemur fyrsta ljóðabók hans Þar rauður loginn brann og vakti strax nokkra athygli. Önnur bók Steins, Ljóð kom út 1937 og síðan hver af annarri, Spor í sandi 1940, Ferð án fyrirheits. Ljóð 1934-1954.
Steinn naut skáldastyrks frá 1936 og létti það mjög undir með honum, hann gat farið til útlanda og kynnst erlendum menningarstraumum, bæði á Norðurlöndum og í Suður-Evrópu. Steinn unni mjög bernskuheimkynnum sínum og má segja að fáir hafi lýst þeim á feguri hátt en hann bæði í ljóðum og lausu máli. Öllum ber saman um snilld Steins og áhrifamátt en eru ósammála um í hverju ljóðagaldur hans sé fólginn. Menn nefna ýmist háð, fyndni, ádeilu, djúphygli, tómhyggju eða tæra fegurð. Hann er tvímælalaust eitt vinsælasta skáld 20. aldar og í fáa er oftar vitnað.
Kona Steins var Ásthildur Björnsdóttir, sem reyndist honum einstakur lífsförunautur allt til enda. Steinn dó á hvítasunnudag, 25. maí 1958, tæplega fimmtugur. [Skilti]

---

Torfi Bjarnason (1838-1915) – Guðlaug Sakaríasdóttir (1835-1937)

Torfi Bjarnason – Guðlaug Sakaríasdóttir Ólafsdal
Akrar voru frjóir og aldingarðar
gladdist arður í grænum sverði.  [EG.ÓL]

Minnisvarðinn er gerður af Ríkarði Jónssyni og stendur neðan við bæinn í Ólafsdal. Ljóðlínur eftir Eggert Ólafsson

---