Austurland

Minnisvarðar á Austurlandi

---

Vopnafjörður
Múlaþing – Seyðisfjörður – Egilsstaðir og Hérað – Eiðar – Hallormsstaðaskógur – Breiðdalsvík og Breiðdalur
Fjarðabyggð – Norðfjörður – Eskifjörður – Reyðarfjörður – Fáskrúðsfjörður – Stöðvarfjörður – Djúpivogur, Álftafjörður – Lón

---

Vopnafjörður

Minnisvarði um drukknaða sjómenn

Blessuð sé minning þeirra.

Minnisvarðinn var reistur árið 2005 í minningu Þorsteins Jóns Björgólfssonar sem fórst með báti sínum Þernu ÁR 22, 20 mars 1981.

Bjarki Björgólfsson, einn af fimm eftirlifandi systkinum Þorsteins heitins, sá um hönnun og smíði minnisvarðans með aðstoð góðra manna, en Vopnafjarðarhreppur sá um staðarval og undirstöður. 

Á minnisvarðanum eru 5 skildir með nöfnum Vopnfirðinga sem farist hafa.

Minnisvarðinn stendur á hafnarsvæðinu á Vopnafirði.

---

Vesturfarar

Steinn þessi er gjöf frá Vesturfarasetrinu á Hofsósi til minningar um þá Íslendinga sem frá Vopnafirði sem fóru til Vesturheims.
Gefinn 28. maí 2002.

Úr Íslendingadagsræðu

Þó þú langförull legðir
sérhvert land undir fót,
bera hugur og hjarta
samt þíns heimalandsmót,
frænka eldfjalls og íshafs!
sifji árfoss og hvers!
dóttir langholts og lyngmós!
sonur landvers og skers!

Yfir heim eða himin,
hvort sem hugar þín önd,
skreyta fossar og fjallshlíð
öll þín framtíðarlönd!
Fjarst í eilífðar útsæ
vakir eylendan þín:
nóttlaus voraldar veröld
þar sem víðsýnið skín.

Stephan G. Stephansson

Minnisvarðinn stendur við húsið Kaupvang í miðbæ Vopnafjarðar 

---

Gunnar Gunnarsson (1889-1975)

Gunnar Gunnarsson
skáld
f. 18. maí 1889
d. 21. nóvember 1975

Ef að þú færð mína móður upp spurt
hvíslaðu að henni kveðju frá mér hvar sem hún er. [GG]

Gunnar Gunnarsson bjó á barnsaldri og fram á fullorðinsár á Vopnafirði. Gunnar var einn helsti rithöfundur Íslendinga á 20. öld og hafa verk hans verið þýdd á fjölda tungumála. Hann var um tíma meðal mest lesnu rithöfunda í Danmörku og Þýskalandi.

Á Skriðuklaustri er nú sögu- og minningarsetur til minningar um Gunnar og í Gunnarshúsi í Reykjavík hefur Rithöfundasamband Íslands aðsetur sitt. [Upplýsingaspjald].

Brjóstmyndin er eftir Sigurjón Ólafsson myndhöggvara. Minnisvarðinn stendur við göngustíg á Vopnafirði.

Annar minnisvarði um Gunnar Gunnarsson er á Skriðuklaustri.

---

Hámundarstaðir í Vopnafirði

Hér bjuggu hjónin
Guðbjörg Gísladóttir
Sveinbjörn Sveinsson
1895-1945
Þau áttu 18 börn sem ólust hér upp

Minnisvarðinn stendur í túngarðinum á Hámundarstöðum

---

Þorbrandsstaðir

Slysið á Þorbrandsstöðum 16. 5. 1910

Í hörmulegu slysi hér á þessum stað annan dag hvítasunnu drukknuðu í krapablá þrjú börn þeirra hjóna, Bergljótar Gestsdóttur og Þórðar Þórðarsonar frá Fossi.

Þau voru
Sigrún Aðalbjörg, 11 ára
Hjördís 9 ára
Gestur Hallsteinn 7 ára.

Minning þeirra lifir.

Minnisvarðinn stendur uppi á hól við laut í landinu. Í lautinni eru þrír steinar, sem eiga að tákna börnin þrjú sem hér drukknuðu. Í tímaritinu Glettingi, nr. 60, 1. tbl. 2013 er birt ávarp Grétars Jónssonar við afhjúpun minnisvarðans við Þorbrandsstaði. Því miður er ávarpið ekki aðgengilegt á heimasíðu Glettings. Ávarpið heitir Minnisvarði á Þorbrandsstöðum.

---

Vegagerð á Austurlandi

Bundið slitlag, Akureyri – Egilsstaðir, júlí 2009

Minnisvarðinn stendur við Hánefsstaðaleið

---

Múlaþing

Borgarfjörður eystri

Naddakross

Óvættur er Naddi hét og bjó í Naddahelli í Skriðunum réðst á vegfarendur eftir að skyggja tók. Þegar loks tókst að ráða niðurlögum Nadda var reistur kross við götuna nefndur Naddakross. Krossinn er með latneskri áletrun og ártalinu 1306. Krossinn hefur oft verið endurnýjaður. Áður fyrr gerðu vegfarendur bæn sína hjá krossinum. [Vegahandbókin]
Áletrunin á krossinum: Efficiem Christi oui transit pronus honora anno MCCCVI.

Krossinn stendur við veginn í Njarðvíkurskriðum.

---

Jóhannes Kjarval (1885-1972)

---

Kjarvalshvammur

Einn mesti listamaður þjóðarinnar, Jóhannes Sveinsson Kjarval (1885-1972), dvaldi í Hvamminum að sumarlagi, í lengri eða skemmri tíma á árunum 1948-1968. Hér vann hann að stórfenglegri list sinni jafnframt því að stundir hans í Hvammi urðu honum ánægjuauki og heilsubót.

Listamaður þjóðarinnar
Kjarval átti með listsköpun sinni stóran þátt í að skapa virðingu þjóðarinnar fyrir stórbrotinni náttúru landsins. Margir telja jafnvel að listræn sýn Kjarvals á föðurlandið hafi átt þátt í að skapa nýja þjóðarvitund Íslendinga. Náttúran var helsta viðfangsefni Kjarvals og lagði hann sig fram við að draga fram sérkenni íslenskrar náttúru í verkum sínum, túlka íslenska birtu og skilgreina liti í margslungið litróf náttúrunnar. Í málverkum hans sést fegurðin jafnt í hinu smáa sem hinu stóra og raunheimurinn togast á við dulheim.

Uppruni
Kjarval fæddist þann 15. október 1885 að Efri-Ey í Meðallandi sonur hjónanna Karítasar Þorsteinsdóttur Sverrisen og bóndans Sveins Ingimundarsonar. Kjarval var eitt þrettán systkina og ólst upp við mjög mikla fátækt. Árið 1890 var hann tekinn í fóstur til ættingja, hjónanna Jóhannesar Jónssonar og Guðbjargar Gissurardóttur í Geitavík á Borgarfirði eystri, þar sem hann bjó næstu 11 árin. Á Borgarfirði gekk hann jafnan undir nafninu ,,Jói í Geitavík”. Kjarval tók miklu ástfóstri við Borgarfjörð eystri, Borgfirðinga, Hérað og Héraðsbúa og var ástúðin gagnkvæm. Á Kjarvalsstofu á Borgarfirði eystra er lífi og störfum listamannsins og tengslum hans við staðinn gerð góð skil, með glæsilegri sýningu sem vert er að heimsækja.

Háleit markmið
Kjarval baust úr örbirgð til mennta og metorða og lagði með vinnusemi og sjálfsaga hart að sér til að ná markmiðum sínum í lífinu. Hann bjó stóran hluta ævi sinnar við krappan kost og segja má að hann hafi fórnað einkalífinu fyrir listina. Ástin í lífi hans var danski rithöfundurinn Tove Merild, sem hann kynntist á námsárum sínum í Danmörku. Þau giftust árið 1915 og eignuðust tvö börn, Aase og Svein. Árið 1924 skildu leiðir þeirra hjóna. Tove flutti til Danmerkur með börnin og gekk lögskilnaður í gegn árið 1926. Þrátt fyrir skilnaðinn var ætíð sterk taug á milli Tove og Kjarvals sem slitnaði ekki meðan bæði lifðu.

Gilligogg!
Persónan Kjarval varð í lifanda lífi að litríkri goðsögn sem fólk á öllum aldri hafði og hefur yndi af að segja frá. Kjarval þekkti marga og ekki voru það allt góðborgarar. Hann var þó ekki allra. Kjarval brá stundum upp grímu furðu- og spéfuglsins líkaði honum ekki allskostar við aðstæður, eða fannst að sér þrengt. Í viðtölum við fjölmiðla var hann oft mikið ólíkindatól. Oftast nær virtist hann forðast sviðsljósið. Þó hafði hann sterkar skoðanir á mönnum og málefnum, sem hann kaus endrum og sinnum að koma á framfæri og ritaði, þegar sá gállinn var á honum, greinar í blöð og samþykkti viðtöl við fjölmiðla.
Með því að hringja í símanúmerið 878-0409 er hægt að hlýða á viðtal Vilhjálms Þ. Gíslasonar við Kjarval frá árdögum RÚV. Hljóðritunin er frá árinu 1935, í tilefni af fimmtugsafmæli kappans og opnun yfirlistssýningar verka hans. Í viðtalinu er glöggt hægt að greina viðhorf Kjarvals til lífsins og listarinnar.

Hvammurinn
Þorvaldur Þorvaldsson, bílstjóri hjá Bifreiðastöð Reykjavíkur, ók oft með Kjarval um gervalla Reykjavík og jafnvel út á land. Sumarið 1948 lagði Kjarval leið sína ásamt Þorvaldi bílstjóra austur á Hérað og var ferðinni heitið á æskuslóðirnar á Borgarfirði eystri. Ætlun Kjarvals var að fá bátsfar frá Selfljótsbrú eða Krosshöfða, en það brást. Bað Kjarval bílstjóra sinn þá að flytja sig til baka að stað rétt sunnan við Ketilsstaði, þar sem hann hafði séð gott ,,mótív”. Staðurinn var í hvammi einum syðst í landi Ketilsstaða, undir háum kletti þar sem Selfljót rann í mjúkum boga framundan.
Daginn eftir kom Kjarval til Björns Guttormssonar, bónda á Ketilsstöðum og sagði honum að staðurinn og umhverfi hans hefði djúp áhrif á sig. Óskaði hann eftir því við bóndann að fá að reisa sér þar sumarhús. Brást Björn vel við þeirri ósk og gaf listamanninum þessa spildu af landi sínu.
Í Hvamminum stendur nú til minningar um eiganda sinn, eina húsið sem Kjarval kallaði ,,sitt” um ævina, en lengst af bjó hann í leiguhúsnæði í Reykjavík.

Aufúsugestur að Ketilsstöðum
Hér á eftir kemur frásögn G. Ljósbrár Björnsdóttur frá Ketilsstöðum, dóttur Björns Guttormssonar og Þórínu Sveinsdóttur:
,,Í minningunni var ætíð sólskin í Hvammi.
Þegar Kjarval kom fyrst í Hvamminn var ég fimm ára. Þá sá ég tómata í fyrsta skiptið og voru mér minnisstæð orð Kjarvals: ,,Má bjóða litlu stúlkunni tómötur?”
Er Kjarval dvaldi í Hvamminum voru mikil samskipti milli hans og fjölskyldu minnar. Fyrstu tvö árin gisti hann í tjaldi. Þegar sumarhúsið var risið var lykillinn ætíð geymdur heima á Ketilsstöðum. Fyrsta verk Kjarvals var því að koma heim til mín, og urðum við oft vör við hann þegar við heyrðum ,,Gilligogg, gilligogg!” óma þegar hann kom gangandi niður að bænum.
Kjarval var ævinlega aufúsugestur á Ketilsstöðum. Okkur þótti mjög merkilegt að hafa þennan gest á landareigninni. Móðir mín sá um að hann fengi nóg að borða og því færðum við krakkarnir honum gjarnan mat. Þegar hann var að mála máttum við ekki trufla. Stundum bauð hann okkur inn og þá þáðum við hjá honum súkkulaði eða harðfisk. Hann var alltaf afskaplega góður við okkur krakkana.
Kjarval færði mér eitt sinn sérsmíðaðar færikvíar. Hann gaf mér einnig blýantsteikningu og ljóð, dregið upp á sígarettukarton:

Lífs um granda ljóðalist
leist mér Selfljót frostið kysst
ljómar hélu puntstrá best
Þó er nú þangað nokkuð langt
þó maður yrki svona strangt
álftir flugu í vesturveg
morgunbirtan var dásamleg.”

Minjar í Hvamminum
Minjasafn Austurlands er varðveisluaðili Hvammsins og hefur í samráði við Húsfriðunarnefnd ríkisins unnið að viðhaldi hússins og varðveislu munanna í Hvamminum.
Eitt sinn stóð hér í lautinni geymslukofi lítill og bak við húsið var kamar. Geymslukofinn er nú horfinn. Þegar Minjasafn Austurlands tók við tók við varðveislu Hvammsins var kamarinn að falli kominn og var ákveðið að taka hann niður, eftir að húsið hafði verið teiknað upp, en kamarhurðin er varðveitt á safninu, [Texti á upplýsingaspjaldi]

---

Seyðisfjörður

Dagbjartur Guðmundsson (1886-1972) – Erlendína Jónsdóttir (1894-1974)

Bautasteinn

Síðustu hjónin á Hjalla, 
Dagbjartur Guðmundsson f. 19.10.1886 – d. 6.4.1972
og Erlendína Jónsdóttir f. 3.5.1894 – d. 14.7.1974
bjuggu þar 1916-1956.

Börn þeirra: Guðný f. 1916 -1941; Sigrún 1918; Elsa 1920-1941; Guðjón 1921-1998; Jóhann 1924-1946: Sæunn 1925-1941; Guðmundur 1927-1927; Friðfinnur 1929-1931; Vilborg 1930; Páll 1932; Þórir 1935; Þorleifur 1936.

Móðir húsfreyju: Guðríður Pálsdóttir 1860-1937, heimilisföst á Hjalla 1916-1937.

Úr Kyndilmessu:

Blessaðir veri fingurnir smáu,
hennar mömmu
sem tíndi fífu í mýrinni.
Blessaðar veri hendurnar gigtarbólgnu
hennar ömmu
sem sneri kveikinn.
Blessaður veri hann afi minn
sem smíðaði kolu úr járni.
Blessaðir veri frændur mínir
sem bræddu lýsið.
Blessað veri fólkið
sem þreyði í myrkrinu.
Blessað veri ljósið
sem logaði á grönnum kveik
örlítil blaktandi týra í heimskautanóttinni.
Vilborg Dagbjartsdóttir

Sólardagurinn á Hjalla var á Kyndilmessu annan febrúar. [Texti á skildi].

Minningarplattinn er á klettavegg á Vestdalseyri í Seyðisfirði

---

Ingi T. Lárusson (1892-1946)

Frá austfirskum átthagafélögum vinum og aðstandendum 1976.

Minnisvarðinn stendur í skrúðgarði við Seyðisfjarðarkirkju.

---

Ólafur Marel Ólafsson (1925-2009) – Jón Kristinn Pálsson (1930-2004)

Til minningar um Ólaf Marel Ólafsson f. 30.4.1925 – d. 4.1.2009 útgerðarmann og Jón Kristinn Pálsson f. 21.10.1930 – d. 25.12.2004 skipstjóra.

Farsælt samstarf þeirra  félaga hófst 1959 með útgerð Gullvers NS-12. 
Alls hafa þeir félagar gert út fjögur fiskiskip með nafninu Gullver og komið að útgerð fleiri skipa ásamt vinnslu í landi. 
Þessi sjónskífa var sett um 2009 til að minnast 50 ára útgerðarsögu þeirra með þakklæti fyrir mikilvæga þátttöku í atvinnulífi Seyðisfjarðar.

Gefandi: Áhöfn Gullvers NS-12

Minnisvarðinn stendur innst í kaupstaðnum

---

Margrét Friðriksdóttir (1891-1971)

Margrét Friðriksdóttir fæddist á Akureyri hinn 14. nóvember 1891 og lést í Reykjavík 18. október 1971. 

Margrét var mjög mikilhæf kona. Hún var frábærum gáfum gædd og mjög vel menntuð. Til dæmis var tungumálakunnátta hennar sérstök. Fyrr á árum var það ekki svo að menn væru færir í mörgum tungumálum. Því var það að þegar Margrét kom til Seyðisfjarðar spurðist það fljótt að hún væri vel að sér í að minnsta kosti fjórum erlendum tungumálum (ensku, dönsku, þýsku og frönsku). 

Margrét tók mikinn þátt í félagsmálum kvenna á Seyðisfirði og einnig í sambandi austfirskra kvenna. Þá tók hún einnig þátt í leikstarfsemi í bænum. Allt þetta fór henni svo vel úr hendi sem best verður á kosið.

Eitt af aðaláhugamálum hennar var skógrækt. Hún var stofnandi Skógræktarfélags Seyðisfjarðar og formaður þess frá upphafi. Þá kom hún upp fallegum trjágörðum við heimili þeirra hjóna á Seyðisfirði, enda hafði hún mjög góða alhliða þekkingu á þessu sviði. Varla var svo nefnd nokkur plöntu- eða trjátegund að hún ekki kynni á henni skil og oftast latneska nafnið líka. 

Margrét Friðriksdóttir var glæsileg kona. Framkoman var höfðingleg en jafnframt látlaus. Strax og menn byrjuðu tal við hana kom fram að hér fór menntuð kona og siðfáguð.

Maður hennar var Þorsteinn Gíslason, póst- og símamálastjóri á Seyðisfirði. Þeim varð ekki barna auðið, en ólu upp kjördóttur.

(Úr minningargrein eftir Jónas Jónsson í Mbl. 27/10/71)

Minnisvarðinn sendur í skrúðgarði við Seyðisfjarðarkirkju.

---

Otto A. Wathne (1843-1898)

Ottó Wathne var kaupmaður og útgerðarmaður á Seyðisfirði. Hann var ættaður frá Noregi en kom til Íslands fyrst árið 1869 og hóf síldveiðar á Seyðísfirði og byggði hús sem kallað var Vatnbugt á Búðareyri. Útgerðin heppnaðist ekki í það skipti og fór Otto til Englands, tók stýrimannapróf og sigldi um heimsins höf í nokkur ár. Hann kom aftur er síldveiðar Norðmanna hófust að nýju og má segja að eftir það hafi hann byggt upp Seyðisfjörð og gert hann að einum þekktasta útgerðarbæ á landinu. [Minningargreín í Austra]

Minnisvarðinn stendur við Fjarðará á Seyðisfirði.

---

Þorbjörn Arnoddsson (1897-1976)

Þessi varði er reistur af Seyðfirðingum til minningar um ferðagarpinn Þorbjörn Arnoddsson.
Hann var brautryðjandi í vetrarferðum yfir Fjarðarheiði.
F. 13.3.1897 – D. 31.8.1976.

Þorbjörn Arnoddsson hóf bifreiðaakstur í almannaþágu árið 1935 og var það upp frá því hans aðalstarf. Það mun svo hafa verið veturinn 1952-1953 sem hann hóf snjóbílaakstur yfir Fjarðarheiði og rauf þar með þá einangrun sem Seyðisfjörður hafði búið við allt frá hausti og langt fram á vor í ómuna tíð. Þorbjörn var sæmdur Riddarakrossi Hinnar íslensku fálkaorðu 17. júní 1975 fyrir brautryðjendastörf á sviði samgöngumála.

Ástvaldur Kristófersson formaður nefndar þeirrar er hafði veg og vanda af gerð minnisvarðans, skýrði frá byggingu hans. Súlurnar eru úr stuðlabergi úr Hjaltastaðaþinghá og táknar forsúlan þann sem ryður brautina og sækir á brattann og minni súlurnar þar fyrir aftan tákna þá sem eftir fylgja. [Mbl.]

Minnisvarðinn var afhjúpaður 11. september 1983 og stendur á Neðri-Staf í Fjarðarheiði.

---

Snjóflóð

Minnisvarði um snjóflóð.
Eftir Theodór Blöndal

Minnisvarðinn er gerður úr járni sem var í burðarvirki húss sem splundraðist í snjóflóði sem kom úr Bjólfi árið 1995.

---

Egilsstaðir og Hérað

Gálgaklettur

Hér á þessum stað voru þeir af lífi teknir sem töldust hafa brotið lög þessa lands.
Enginn veit nú nöfn þessara ólánssömu manna nema Valtýs á grænni-treyju.
Kletturinn einn vitnar þögull um stór örlög. [Texti á skildi].

“Aldrei hefur fengist nein staðfesting á sanngildi Valtýssögu, önnur en sú að við Gálgaklett komu upp mannabein sem lágu þar í óreiðu fram um miðja 20. öld, en var þá safnað saman og sett í kassa með glerloki sem festur var á klettinn. Árið 1975 gekkst Rotaryklúbbur Héraðsbúa fyrir því að sett var upp skilti á klettinn en beinakassinn tekinn niður og settur á Minjasafnið á Egilsstöðum og um áratug síðar á Þjóðminjasafnið þar sem beinin eru nú geymd.” [Upplýsingaskilti á staðnum].

---

Silfurstökkið

Þrístökk Vilhjálms Einarssonar á Ólympíuleikunum í Melbourne árið 1956.

Vilhjálmur fæddist 5. júní 1934. Hann hóf sinn keppnisferil á skólamótum á Eiðum um 1950. Vilhjálmur hreppti silfurverðlaun í þrístökki á Ólympíuleikunum í Melbourne í Ástralíu 27. nóvember 1956 með stökki upp á 16,26 metra. Stökkið var Ólympiumet í tvær klukkustundir, en Da Silva frá Brasilíu bætti það með sigurstökki sínu. Vilhjálmur varð þar með fyrsti Íslendingurinn til þess að vinna til verðlauna á Ólympíuleikum og er sá eini hingað til sem hefur sett Ólympíumet. Vilhjálmur var sigursæll íþróttamaður allan sinn feril. Hann lést 28. desember 2019. [isi.is]

Minnisvarðinn stendur við Vilhjálmsvöll á Egilsstöðum

---

Ungmennafélag Ísland

Ungmennafélag Íslands óskar Austur-Héraði og Austfirðingum til hamingju með glæsilegan Íþróttaleikvang.
Þökkum fyrir góða aðstöðu og veitta aðstoð við framkvæmd 23. Landsmóts UMFÍ 12.-15. júlí 2001.

Ungmennafélag Íslands.

Minnisvarðinn stendur við Vilhjálmsvöll á Egilsstöðum

---

Unglingalandsmót UMFÍ

14. og 20. Unglingalandsmót UMFÍ
Egilsstöðum, 29.-31. júlí 2011 og 3.-8. ágúst 2017.
Bestu þakkir fyrir gott samstarf við framkvæmd mótsins.

Bestu kveðjur frá Ungmennafélagi Íslands.

Minnisvarðarnir standa við Vilhjálmsvöll á Egilsstöðum.

---

Brynhildur Stefánsdóttir (1908-1984)

Brynhildargarður

Þessi minnisvarði var reistur 9. ágúst 1997 til heiðurs Brynhildi Stefánsdóttur, ljósmóður frá Merki á Jökuldal, f. 25.3.1908 – d. 11.2.1984.
Hún hóf að rækta þennan garð um 1957 og arfleiddi Egilsstaðabæ að eignum sínum til þess að verkinu yrði lokið.

Brynhildargarður er fyrir neðan sjúkrahúsið á Egilsstöðum.

---

Einar Jónsson (1802-1860)

Staki-Hjalli

Einar Jónsson (1802-1860) reisti hér bæ 1844.
Kvæntist 1850 Ingibjörgu Þorleifsdóttur (1828-1900)
Bærinn í eyði frá 1862.

Stendur á Staka-Hjalla
srákur með lítið vit
hann lýgi hatar alla
hræsni og lendabit.
Lastar því lús og nit.
Hvergi vill hirðir veiga
hlutskipti með þeim eiga
burtu því frá þeim flýr. [EJ]

Stakihjalli heitir brekkubrún norðaustan undir Exnesfelli skammt austur af Hrísá og er staðurinn sagður á mörkum heimalands Kóreksstaða og afréttar. Það byggði upp á eldri rústum árið 1844 maður að nafni Einar Jónsson (1802-1860), fæddur á Gili í Öxnadal en síðar ætíð kenndur við Hjalla, annálaður hagyrðingur. Hann var gáfumaður, söngmaður góðurog forsöngvari í Hjaltastaðakirkju skrifar samtímamaður og bætir við: ,,Kvikfjáreign Einars voru nokkrar sauðkindur og báru þær að þroska af öðru fé og var það að þakka bæði góðri hirðingu og landgæðum. Líka átti hann fáeinar geitur, tvo hesta en enga kú. Túnblett ræktaði hann á sléttri grund í kringum hýbýli sín og rann þar lítill lækur í gegn … Einar var alténd glaður og skemmtinn viðtals.” Hann kvæntist 1851 Ingibjörgu Þorleifsdóttur frá Hrjót og eignuðust þau 6 börn, eitt þeirra var Sigurður (1851-1922) síðar bóndi í Rauðholti og ættfaðir Rauðhyltinga. Eftir skyndilegt fráfall Einars sumarið 1860 bjó ekkjan þar enn í 5 ár með barnahópinn og bættist eitt við með aðstoð ráðsmanns sem Jósep hét. Stefán Einarsson prófessor skrifaði 1957 grein um Einar á Hjalla og er yfirskriftin ,,Fyrsta verkamannaskáld á Austurlandi eða Íslandi.” Er tilefnið ekki síst kvæði Einars Vinnuhjúin m.a. með hendingunum ,,Vinnumaður varla má / vera frjáls sem hundur”. Best er að rifja upp aðstæður og örlög þessa alþýðuskálds við rústur og bautastein á Stakahjalla í sveitinni sem hann var bundinn vistarböndum eins og önnur stéttarsystkini hans hérlendis allt til ársins 1893. [Árbók FÍ 2008. Myndir frá Kjartani Sigurðssyni.]

---

Gunnar Gunnarsson (1889-1975)

Gunnar Gunnarsson skáld
f. 18. maí 1889 – d. 21. nóvember 1975

Minnisvarðinn stendur á hlaðinu á Skriðuklaustri sem Gunnar byggði árið 1939 þegar hann kom heim frá dvöl erlendis, en hann bjó í Danmörku og skrifaði sögur sínar á dönsku á meðan hann dvaldi þar. Hann flutti til Íslands og bjó á Skriðuklaustri um tíma en dvölin þar var endaslepp vegna heimstyrjaldarinnar. Gunnar gaf Ríkinu Skriðuklaustur 1948 og bjó Gunnar í Reykjavík eftir það til dauðadags.

Brjóstmyndin er eftir Sigurjón Ólafsson.

Annar minnisvarði um Gunnar Gunnarsson er á Vopnafirði

---

Jóhann Magnús Bjarnason (1866-1945)

 Til minningar um skáldið
Jóhann Magnús Bjarnason
f. 24.5.1866 að Meðalnesi í Fellum
d. 8.9.1945 í Elfros, Saskatchewan, Kanada.

Frá því 1875 og á fyrstu árum þessarar aldar fluttist fjöldi fólks af Fljótsdalshéraði búferlum vestur um til Kanada og Bandaríkjanna. Þessir Vestur-Íslendingar lögðu ætíð mikla rækt við íslenzka tungu og forna menningu ættlands síns í hinum nýju heimkynnum vestan hafs. Þessa fólks og afkomenda þeirra minnumst við hér með sérstakri virðingu. Þjóðhátíðarárið 1974. [Skilti á vörðunni].

Minnisvarðinn stendur við Þjóðveginn í landi Meðalness í Fellum.

---

Jörgen Kjerulf (1793-1831)

Heimsmót Kjerúlfa 2002.

Ættfaðir íslenskra Kjerúlfa
Jörgen Kjerúlf (1793-1831) læknir að Brekku í Fljótsdal 1820-1831, og kona hans Arnbjörg Bjarnadóttir (1790-1873).

Heimsmót Kjerúlfa 2002

Minnisvarðinn stendur við Hrafnkelsstaði í Fljótsdal

---

Páll Ólafsson (1827-1905)

Páll Ólafsson
fæddur 8. mars 1827, dáinn 23. desember 1905.

Við mér hlógu hlíð og grund,
hvellan spóar sungu.
Enn var þó til yndisstund
í henni Hróarstungu

---

Páll Ólafsson var fæddur á Dvergasteini 8. mars 1827, dáinn 23. desember 1905.

Stundaði heimanám hjá föður sínum og nám einn vetur hjá Sigurði Gunnarssyni alþingismanni í Vallanesi.

Vinnumaður hjá mágum sínum Siggeiri Pálssyni og Birni Péturssyni alþingismönnum 1848–1853, síðan lausamaður. Varð vorið 1855 ráðsmaður á Hallfreðarstöðum hjá Þórunni Pálsdóttur, sem þá var ekkja. Bóndi þar 1856–1862, að Höfða á Völlum 1862–1864, á Eyjólfsstöðum 1864–1866, aftur á Hallfreðarstöðum 1866–1892 og loks í Nesi í Loðmundarfirði 1892–1900. Fluttist þá ásamt Ragnhildi konu sinni að Sigurðarstöðum á Sléttu til Guðrúnar, systur hennar, síðar að Presthólum til séra Halldórs Björnssonar, bróður Ragnhildar, en vorið 1905 til Reykjavíkur.

Umboðsmaður Skriðuklaustursjarða 1865–1896.

Alþingismaður Norður-Múlasýslu 1867 og 1873 (varaþingmaður), 1874–1875 (sagði þá af sér). [Alþingismannatal].

Ljóðmæli eftir hann hafa birst í nokkrum útgáfum.

Páll varð snemma landsþekktur fyrir snjallar og gamansamar lausavísur og mjög persónulega ljóðagerð og voru lausavísur hans á hvers manns vörum, enda voru yrkisefni hans og lífsviðhorf vaxin úr jarðvegi íslenskrar sveitamenningar. Þess vegna hefur hann oft verið talinn merkisberi hins fjölmenna hóps alþýðuskálda. Hallfreðarstaða og nágrennis er oft getið í ljóðum hans og stökum. Minnisvarði um Pál er í Hallfreðarstaðalandi. Einnig orti hann mörg hundruð ástarljóð til seinni konu sinnar, Ragnhildar, á 40 árum. Þau voru gift seinni hluta þess tíma og dró það síst úr hita ljóðanna, mörg sérstæðustu ástarljóð sín orti hann í ektastandi, eins og ljóðið Þögul nóttin þar sem hann yrkir um hvíta handleggi Ragnhildar. Fá ástarljóðanna voru gefin út um hans daga en þorri þeirra 66 árum eftir dauða hans. [Wikipedia]

Minnisvarðinn stendur við Hallfreðarstaði í Hróarstungu

---

Sigfús Sigfússon (1855-1935)

Sigfús Sigfússon (stundum nefndur Sigfús Sigfússon frá Eyvindará) (21. október 1855 – 6. ágúst 1935) var mikilvirkur þjóðsagnaritari og er þekktastur fyrir verk sitt: Íslenskar þjóðsögur og sagnir sem fyrst var gefið út í 16 bindum á árunum 1922 – 1959 og síðan í tíu bindum á árunum 1981 – 1991. Sigfús þótti mjög afkastamikill þjóðsagnasafnari á sínum tíma og barst hróður hans sem slíks víða.

Sigfús fæddist í Miðhúsum. Hann var sonur hjónanna Sigfúsar Oddssonar og Jóhönnu Þorsteinsdóttur frá Mjóanesi. Sigfús ólst hins vegar upp á Skeggjastöðum í Fellum en dvaldi tíðum á Eyvindará og kenndi sig jafnan við þann bæ. Sigfús lauk námi frá Möðruvallaskóla 1891 og starfaði síðan um hríð sem kennari á Héraði en fluttist síðan til Seyðisfjarðar þar sem hann bjó og starfaði lengst af ævi sinnar. Það einkenndi andlit hans að hann varð blindur á hægri auga og afmyndaðist augað í hvítt vagl eftir að hann varð nærri úti á Fjarðarheiði. Á efri árum flutti Sigfús til Reykjavíkur og síðustu æviárin dvaldi hann á Elli- og hjúkrunarheimilinu Grund.

Minnisvarði um Sigfús stendur í landi Miðhúsa, á hæð skammt frá vegamótum Eiða- og Seyðisfjarðarvegar. Hann var afhjúpaður 6. ágúst 1985, en þá voru 50 ár frá andláti Sigfúsar. Vangamynd Sigfúsar er gerð eftir frummynd Ríkarðs Jónssonar myndhöggvara.

Sigfús Sigfússon þjóðsagnasafnari frá Eyvindará 1855-1935

---

Vilhjálmur Sigurbjörnsson (1923-1975)

Til minningar um Vilhjálm Sigurbjörnsson frá Gilsárteigi sem lést af slysförum 28. okt. 1975.

Minnisvarðinn er á Fagradal þar sem Vilhjálmur fórst í bílslysi

---

Eiðar

Þórarinn Sveinsson (1907-1972)

Þórarinn Sveinsson 

Íþróttafrömuður og kennari á Eiðum í 36 ár.

Gefendur: ÚÍA og nemendur hans.

Brjóstmyndin er eftir Ragnhildi Stefánsdóttur (1983).

Minnisvarðinn stendur við Eiðaskóla á Eiðum.

---

Þórarinn Þórarinsson (1904-1985)

Þórarinn Þórarinsson
kennari og skólastjóri á Eiðum 1930-1965.Frá austfirskum atvinnurekendum sem verið hafa nemendur hans og öðrum vinum. [Skilti]

Þórarinn Þórarinsson, skólastjóri Alþýðuskólans á Eiðum, fæddist 5. júní 1904. Hann var sonur Þórarins Þórarinssonar, prests á Valþjófsstað í Fljótsdal, og Ragnheiðar Jónsdóttur húsfreyju. Fyrri kona Þórarins var Helga Guðríður Björgvinsdóttir sem lést 1937. Seinni kona hans var Sigrún Ingibjörg Sigþórsdóttir og eignuðust þau sjö börn; Ingibjörgu, f. 1941, Þórarin, 1943; Stefán, f. 1947, Sigurð Þór, f. 1948; Ragnheiði Helgu, 1952, Hjörleif, f. 1959 og Halldór, f. 1962.

Þórarinn lauk gagnfræðaprófi frá Gagnfræðaskólanum á Akureyri og stúdentsprófi frá Menntaskólanum í Reykjavík 1924. Hann nam við Háskóla Íslands og lauk embættisprófi í guðfræði 1928. Þórarinn hélt til Marburg í Þýskalandi í framhaldsnám í uppeldisfræði, trúarsálfræði og helgisiðafræði árin 1929-30 og einnig í kennimannlegri guðfræði í Herborn, 1930. Hann dvaldi í Berlín 1936 og kynnti sér æskulýðs- og íþróttastarfsemi. Þá var hann í námsleyfi í danska lýðháskólanum veturinn 1959-60.

Þórarinn hóf kennslustörf við Alþýðuskólann á Eiðum 1930 og var skólastjóri þar 1938-65 og gegndi formennsku í skólanefndum um árabil.

Hann starfaði ötullega að menningarmálum í Héraði og var formaður Menningarsamtaka Héraðsbúa frá stofnun þeirra og um árabil. Þá var hann einn af hvatamönnum byggingar héraðsheimilisins Valaskjálfar, sem vígt var 1966. Valaskjálf tók þá við af Eiðastað. Hann sat sem fulltrúi á Kirkjuþingum og í Kirkjuráði. Þá var hann einnig í stjórn Skógræktarfélags Austurlands og gegndi formennsku þar.

Þórarinn ritaði margar greinar í blöð og tímarit um hugðarefni sín; sagnfræði, menntamál og þjóðmál. Endurminningabókin Horft til liðinna stunda, kom út 1981, er skreytt teikningum höfundar og Þórarins sonar hans.

Hann fluttist til Reykjavíkur 1965 og kenndi við Kvennaskólann í Reykjavík í nokkur ár.

Þórarinn Þórarinsson lést 2. ágúst 1985. [Mbl.]

Brjóstmyndina gerði Ragnar Kjartansson (1977).
Minnisvarðinn stendur við Eiðaskóla á Eiðum.

---

Hallormsstaðaskógur

Grenitré 1905

Árið 1905 gróðursetti Christian E. Flensborg hér í Mörk fyrstu grenitrén á Hallormsstað

Minnisvarði í Hallormsstaðaskógi

---

Þorsteinn Valdimarsson (1918-1977)

Þorsteinn Valdimarsson skáld
f. 31.10.1918, d. 7.8.1977

Minnisvarðinn stendur á kletti í Svefnósum þar sem skáldið dvaldi í tjaldi á stað sem hann kallaði Eldatanga í Hallormsstaðaskógi nokkrar vikur á sumri. [Árb. FÍ 2018].

---

Breiðdalsvík og Breiðdalur

Selnes

Árið 1903 reistu sér bú að Selnesi hjónin Sigríður Árnadóttir og Erlendur Eyjólfsson, Guðni Árnason og Helga Sigurðardóttir ásamt Þóru Árnadóttur, Árna Árnasyni og Jóni Árnasyni.

Hjónin Gísli Guðnason og Ingibjörg Guðmundsdóttir, Oddný Þórunn Erlendsdóttir og Þorgrímur Guðmundsson tóku síðan við búi þar.

Með þökk og virðingu – Afkomendur.

Minnisvarðinn stendur á Selnesi á Breiðdalsvík

---

Einar Sigurðsson (1539-1626)

Einar Sigurðsson 1539-1626
Prestur í Heydölum 1590-1626
Skáld
“Nóttin var sú ágæt ein,
í allri veröld ljósið skein.”

Minnisvarðinn stendur í Heydalakirkjugarði

---

Sigurður Torfason (1834-1883) Sigríður Stefánsdóttir (1833-1883)

Varða þessi er hlaðin til minningar um hjónin
Sigurð Torfason og Sigríði Stefánsdóttur og afkomendur þeirra.
Sigurður og Sigríður brunnu inni að Streitisstekk í Breiðdal 7. desember 1883 eftir að hafa bjargað börnum sínum sem heima voru.
Hjónin áttu ekki afturkvæmt frá því að reyna að bjarga kúnni úr brennandi bænum.

Blessuð sé minning þeirra.

Sigurður Torfason f. 4.12.1834 – d. 7.12.1883, Sigríður Stefánsdóttir, f. 5.9.1938 – d. 7.12.1883
Kristborg Sigurðardóttir, f. 11.7.1858 – d. 7.4.1915, Rósa Sigurðardóttir, f. 28.10.1859 – d. 18.5.1943, Stefán Sigurðsson, f. 15.5.1860 – d. 4.12.1936, Ingibjörg Sigurðardóttir, f. 7.3.1862 – d. 1.6.1948, Margrét Sigurðardóttir, f. 29.6.1863 – d. 17.1.1901, Brynjólfur Sigurðsson, f. 26.1.1868 – d. 30.9.1953, Magnús Sigurðsson, f. 15.10.1871 – d. 12.1.1955, Sveinn Sigurðsson, f. 3.3.1877 – d. 30.1.1959, Torfi Sigurðsson, f. 23.2.1878 – d. 12.8.1858

Frá afkomendum 23. júní 2012 Breiðdal.
Minnisvarðinn stendur við Streitishvarf.

---

Til minningar um hjónin
Sigurð Torfason, f. 4.12.1834 og Sigríði Stefánsdóttur f. 5.9.1833
sem brunnu inni að Streitisstekk frá níu börnum 
þann 7. desember 1883.
Blessuð sé minning þeirra.

Minningarsteinn þessi er í Heydalakirkjugarði 

---

Fjarðabyggð

Norðfjörður

Í stafni

Höggmyndin er reist til minningar um Lúðvík Jósefsson og félaga hans í Neskaupstað. Nánustu samstarfsmenn Lúðvíks heima fyrir voru Bjarni Þórðarson bæjarstjóri og Jóhannes Stefánsson framkvæmdastjóri. Lúðvík fæddist 16. júní 1914 í húsi sem stóð hér við lækinn. Hann átti sæti í bæjarstjórn Neskaupstaðar 1938-1970, var alþingismaður 1942-1979 og sjávarútvegsráðherra tvívegis, 1956-58 og 1971-74 þegar landhelgin var færð út í 12 og síðar 50 mílur. Lúðvík var formaður Alþýðubandalagsins 1977-1980. Hann lést 18. nóvember 1994.

Minnisvarðinn sendur við aðalgötuna í Neskaupstað.

---

Bjarg

---

Svalbarð

---

Leiði óþekkta sjómannsins

---

Minnisvarði um snjóflóð

---

Minnisvarði um snjóflóð

Minnisvarði um snjóflóð í Neskaupstað

Norðfirðingar hafa í fyrsta sinn eignast stað til að minnast allra sem farist hafa í snjóflóðum í firðinum. Minnisvarðinn sem sýnir 17 bláklukkur var vígður 18. desember 2015 þegar 41 ár var liðið frá mannskæðustu flóðunum. Í þeim lentu 26 manns og 14 lifðu af. Í Norðfirði hafa þrisvar fallið mannskæð snjóflóð 1885, 1974 og 1978. Mannskæðustu flóðin féllu árið 1974.  Þá týndu 12 manns lífi. Minnisvarðinn stendur innan við þéttbýlið þar sem Mánahús stóð áður. Hann  er hluti af minningarreit sem byggður var í tengslum við ofanflóðavarnir í firðinum. Robyn Elísabet Vilhjálmsson, leikskólakennari í Neskaupstað, hannaði minnisvarðann. Hann sýnir 17 blóm úr stáli, eitt fyrir hvert mannslíf. „Þetta eru bláklukkur og sum blóm eru hærri en önnur því sumir voru fullorðið fólk en sumir voru börn. Þau eru saman í skál og sum blóm eru kannski nær hvert öðru sem táknar fjölskyldur eða tengsl milli fólks sem hefur farist,“ segir Robyn. 

Það var Beate Stormo í Kristnesi í Eyjafjarðarsveit, Norðurlandameistari í eldsmíði, sem gerði minnisvarðann úr smíðajárni og örþunnu gulli. Umhverfið er hlaðið úr steini en þar er líka grasflötur og útsýni yfir Norðfjörð. „Þetta á að vera staður sem fólk getur farið á, sest niður og fengið frið og ró,“ segir Robyn. (RUV, 18. des. 2015.)

---

Síldarvinnslan hf.

Þessi reitur er helgaður minningu þeirra sem látið hafa lífið við störf hjá Síldarvinnslunni:

Þorsteinn Jónsson lést við störf í fiskimjölsverksmiðju 17. júlí 1958.

Guðmundur Sigurðsson tók út af Barða NK 6. ágúst 1971.

Friðþór Hjelm, fórst um um borð í Bjarti NK 9. ágúst 1974.

Eftirtaldir starfsmenn fórust í snjóflóðunum 20. desember 1974.
Aðalsteinn Jónsson, Guðmundur Helgason, Högni Jónasson,
Karl Waldorff, Ólafur Eiríksson, Stefán Sæmundsson, Sveinn Davíðsson.

Sigurður Hálfdanarson fórst um borð í Berki NK 24. nóvember 1985.

Hafliði Gísli Gunnarsson fórst við störf í fiskimjölsverksmiðju 20. október 1985.

---

Þessi staður, þessi stund
20. desember 1974
13:47

Föstudaginn 20. desember 1974 féllu tvö mannskæð snjóflóð í Neskaupstað.
Fyrra flóðið féll kl. 13:47 og lagði meðal annars fiskimjölsverksmiðju Síldarvinnslunnar í rúst. Fimm fórust í flóðinu.
Síðara flóðið féll 20 mínútum síðar nokkru utar og og fórust sjö manns í því.
Talið er að alls hafi 25 manns lent í flóðunum tveimur, þar af fórust 12 en 13 var bjargað eða tókst að bjarga sér af eigin rammleik.
Segja má að helstu vinnustaðir Neskaupstaðar hafi verið í rúst eftir flóðin og við tók mikið uppbyggingarstarf.

---

SVN

Síldarvinnslan hf var stofnuð árið 1957 og var upphaflegur tilgangur félgsins að reisa og reka síldarverksmiðju og sinna síldarverkun. Síldarverksmiðjan reis og hóf að taka á móti hráefni sumarið 1958.
Með tímanum varð Síldarvinnslan öflugt fyrirtæki sem sinnti fjölþættri sjávarútvegsstarfsemi og er nú á meðal öflugustu sjávarútvergsfyrirtækja landsins.
[Textinn er á skjöldum]

---

Ingvar Pálmason (1873-1947)

Minnisvarðinn stendur í gamla kirkjugarðinum sem nú er hluti skrúðgarðs Norðfirðinga

---

Vöðlavík

Björgunarafrek í Vöðlavík

18. desember 1993
Bergvík VE 505 strandar. Allri áhöfninni var bjargað í land með fluglínutækjum.

10. janúar 1994
Björgunarskipið Goðinn fórst þegar reynt var að losa Bergvík af strandstað og með honum einn maður. Björgunarsveitir af Austurlandi og 56. þyrlusveit varnarliðsins á Keflavíkurflugvelli björguðu hinum sex úr áhöfninni við mjögt erfiðar aðstæður.

Þessi minnisvarði er reistur til að minnast þessara frækilegu björgunarafreka.

Þess var minnst á Eskifirði á sunnudag (12. janúar) að tuttugu ár eru liðin frá því að björgunarþyrlur bandaríska hersins björguðu sex skipverjum af Goðanum við afleitar aðstæður í Vöðlavík. Einn skipverji lést þegar skipið fékk á sig brotsjó.

Það var að morgni mánudagsins 10. janúar árið 1994 sem brotsjór gekk yfir björgunarskipið Goðann í Vöðlavík með þeim afleiðingum að það drapst á vél skipsins og öðrum tækjum þannig það rak stjórnlaust upp á grynningar.

Einn skipverja, Geir Jónsson, drukknaði eftir að brotsjórinn hreif hann með sér. Goðinn var að undirbúa björgun Bergvíkur VE sem hafði strandað þar skömmu fyrir jólin 1993.

Veður og aðstæður voru þannig að ekki var hægt að bjarga skipverjum af Goðanum af sjó eða landi og þyrla Landhelgisgæslunnar þurfti að snúa við vegna ísingar.

Tvær þyrlur bandaríska hersins komust alla leið og unnu mikið björgunarafrek við afleitar aðstæður. „Aðstæður voru ógnvekjandi. Goðinn lá í briminu um 150 metra frá ströndinni og 8-9 metra háar öldur brutu á honum þegar við komum að strandinu.

Aðstæður mannanna um borð voru hinar verstu. Þeir ríghéldu sér í reykháf skipsins, handrið og annað það sem var fast á brúarþakinu,” sagði Sills undirofursti, yfirmaður flugsveitarinnar í samtali við Morgunblaðið sem kom út daginn eftir.

Þyrlurnar lentu um miðjan dag með skipbrotsmenn á bílastæðinu fyrir utan gamla Kaupfélagið í miðbæ Neskaupstaðar. Áhafnir þeirra fengu síðar viðurkenningar, jafnt hérlendis sem í Bandaríkjunum, fyrir björgunina. Mikil umræða varð í kjölfar slyssins um nauðsyn þess að bæta þyrlukost Landhelgisgæslunnar.

Varðskipið Týr dró Bergvík af strandstað nokkrum dögum síðar, lítt skemmda, en Goðinn sökk í sandinn í Vöðlavík.

Á sunnudag var haldin minningarafhöfn við minnisvarðann um drukknaða sjómenn í miðbæ Eskifjarðar. Eftir athöfnina var boðið upp á kaffi og vöfflur hjá Björgunarsveitinni Brimrúnu þar sem þeir Sævar Guðjónsson og Hlífar Þorsteinsson, sem voru á vettvangi í janúar 1994, sögðu frá reynslu sinni. [Austurfrétt, 14.jan. 2014]

---

Eskifjörður

Átthagaskútan

Átthagaskútan er táknmynd þess að hver sál ratar heim í sinn átthaga, sama hvar lokaför hennar hefst. Reiturinn sjálfur er sexhyrndur líkt og kirkjubyggingin á Eskifirði. Minningareiturinn er reistur til minningar um þá sem hafa horfið og ekki fundist og þá sem í fjarlægð hvíla. Upphafsmaður af þessari framkvæmd var Ragnar Valgeir Jónsson og voru þeir Þórhallur Þorvaldsson og Jens Garðar Helgason honum til stuðnings. Kristinn Guðmundsson sá um alla hönnun og útfærslu á reitnum ásamt því að hanna og smíða Átthagaskútuna sjálfa. Þessi reitur var að mestu unninn í sjálfboðavinnu og með styrkjum. Öllum þeim sem styrktu þetta verkefni er þakkað hér með.

Minningarreiturinn var afhjúpaður og blessaður af sóknarpresti þann 26. september 2010.

 Reiturinn er í Eskifjarðarkirkjugarði.

---

Minnisvarði um drukknaða sjómenn

---

Eiríkur Þorláksson (1765-1786)

Mjóeyri er í jaðri byggðarinnar á Eskifirði. Þar er leiði Eiríks Þorlákssonar, sem fæddur var á Þorgrímsstöðum í Breiðdal árið 1765 en hálshöggvinn 21 árs gamall. Þetta var síðasta aftaka á Austurlandi og með þeim síðustu á Íslandi.
Á Berufjarðarströnd hafði Eiríkur drepið pilt sem hafði verið með honum í gengi þriggja pilta í Breiðdal sem lögðust út og stálu sér til matar á tíma móðuharðindanna þegar hungursneyð var í landinu.
Aftakan fór fram árið 1786, sama ár og Eskifjörður og Reykjavík hlutu kaupstaðarréttindi. Settur upp höggstokkur og hann leiddur í járnum hér út þorpið og hálshöggvinn á Mjóeyri.
Böðullinn var bóndi í Norðfirði, Björn að nafni. Sá átti sjálfur eitthvað sökótt við yfirvaldið en gat unnið sér sakaruppgjöf með því að hálshöggva Eirík. Lýsingar á aftökunni eru óhugnanlegar en sagan segir að höfuðið hafi farið af í sjöunda höggi [Vísir.is 15.11.2021.]

Legstaður Eiríks er á Mjóeyri við Eskifjörð.

---

Kjartan Ísfjörð (1774-1845)

Hóf fyrstur Íslendinga verslun á Eskifirði 1802 þar sem síðan heitir Framkaupstaður.

Kjartan Ísfjörð fékk verslunarréttindi á Eskifirði hinn 21. júlí árið 1802 og reisti verslunarhús sín þar sem heitir í Framkaupstað. Hann var eskfirskur sýslumannssonur sem sigldi ungur til Kaupmannahafnar og gerðist þar umsvifamikill á sviði viðskipta um tíma ásamt því að reka verslunina á Eskifirði. Kjartan lést árið 1845 og var grafinn á Hólmum í Reyðarfirði. Að hátíðarsamkomu lokinni verður afhjúpaður minnisvarði um Kjartan Ísfjörð utan við svonefnt Framkaupstaðarhús. Minnisvarðinn er gerður eftir hugmynd Tryggva Ólafssonar myndlistarmanns.

Minnisvarðinn stendur við Framkaupstaðarhúsið á Eskifirði. 

---

Richard Long (1783-1837)

Minnisvarða þennan um Richard Long (1783-1837) verslunarstjóra í Reyðarfjarðarkaupstað og Eskifirði, ættföður Longættar á Íslandi, og um ættmæðurnar Þórunni Þorleifsdóttur (1774-1834) og Kristínu Þórarinsdóttur (1780-1853) reisti Félag niðja Richards Long á haustjafndægrum 23. september 2019.
Richard fæddist í Belby við Howden í Yorkshire í Englandi, ólst upp unglingsárin í Lemvig á Jótlandi í Danmörku, kom til starfa á Austfjörðum árið 1805 og bjó þar til æviloka. 
Um Richard, Þórunni og Kristínu er fjallað í ritinu Longætt, útg. 1998.

Minnisvarðinn stendur á Eskifirði

---

Reyðarfjörður

Minnisvarði um drukknaða

---

Þorsteinn Jónsson (1889-1976)

Þorsteinn Jónsson kaupfélagsstjóri 1916-1961

Minnisvarðinn stendur við Hermes, bústað kaupfélagsstjórans á Reyðarfirði.

Brjóstmyndin er merkt OM 1983 – veit ekki hver það er

---

Fáskrúðsfjörður

Franskur grafreitur

Minnisvarðinn stendur í grafreit í hlíðinni rétt utan við byggðina á Fáskrúðsfirði neðan vegar. 

---

Bergur Hallgrímsson (1929-1968)

Hærra, hraðar lengra
Bergur Hallgrímsson 4.10.29 – 20.6.98
Síldarsaltandi og útgerðarmaður á Fáskrúðsfirði 1962-1993. [Texti á minnisvarða]

Minnisvarðinn stendur við aðalgötuna á Fáskrúðsfirði

---

Carl Andreas Tulinius (1864-1901)

Carl Andreas Tulinius,

Franskur konsúll.
f. 14.4.1864
d. 18.7.1901.

Það er svo tæpt að trúa heimsins glaumi
því táradöggvr falla stundum skjótt
og vinir berast burt á tímans straumi
og blómin fölna á einni hjelunótt.
[Jónas Hallgrímsson}

Vinir reistu steininn sem stendur við aðalgötuna á Fáskrúðsfirði.

---

Jean Charcot

Aðrir minnisvarðar um Jean Charcot eru í Straumfirði á Mýrum og við Öskju, hús Háskóla Íslands í Reykjavík.

---

Einar Sigurðsson (1897-1984) 

Rex NS 3 – er byggður af Einari Sigurðssyni skipasmiði í Odda árið 1963.

Báturinn er settur hér upp til minningar um tréskipasmíði á Fáskrúðsfirði og handverk Einars í Odda. [Texti á skildi]

Báturinn stendur við veginn inn í kauptúnið.

---

Þorleifur K. Kristmundsson (1925-2000) – Þórhildur Gísladóttir (1925-2008)

Prestshjónin á Kolfreyjustað 1. júní 1955 – 31. ágúst 1994.
Séra Þorleifur Kjartan Kristmundsson  f.12. júní 1925  d. 4. júní 2000
Frú Þórhildur Gísladóttir, f. 12. september 1925  d. 8. apríl 2008.
Blessuð sú minning er lifir um farsæl störf þeirra.

Minnisvarðinn stendur í kirkjugarðinum á Kolfreyjustað

---

Í minningu Fáskrúðsfirðinga

Í minningu Fáskrúðsfirðinga
sem drukknað hafa eða látist í sjóslysum.

Blessuð sé minning þeirra.

Guð mun ekki sleppa af þér hendinni né yfirgefa þig. (V. Mós.)

Stendur við Fáskrúðsfjarðarkirkju

---

Stöðvarfjörður

Carl J. Guðmundsson (1861-1923) – Petra A. Jónsdóttir (1866-1929)

---

Guttormur Vigfússon (1845-1937) – Málfríður Anna Jónsdóttir (1852-1874)

Niðjamót 14.-16. ágúst 1992
Séra Guttormur Vigfússon Síðast prestur í Stöð 1888-1925
f. 23.4.1845 d. 25.6.1937
Málfríður Anna Jónsdóttir
f. 22.8.1852 d. 5.12.1874
Friðrika Þórhildur Sigurðardóttir
f. 1.11.1859 d. 5.2.1945

Minningargjöf til kirkjunnar á Stöðvarfirði frá afkomendum þeirra.

Minnisvarðinn stendur við kirkjuna á Stöðvarfirði

---

Ljósbjörg Petra María Sveinsdóttir (1922-2012)

Steinasafn Petru var til þegar ferðamenn komu og vildu skoða safnið. Hún tók á móti þeim með sinni alkunnu hógværð. Smám saman urðu ferðamennirnir fleiri og opnaði hún þá heimili sitt og stofnaði jafnframt Steinasafn Petru. Það voru góðra stundir sem leiðsögumenn og bílstjórar áttu í eldhúsinu hjá Petru við létt spjall, kaffsopa og kökur.

Listaverkið er eftir Grétar Reynisson og stendur í Steinasafni Petru á Stöðvarfirði

---

Djúpivogur – Álftafjörður

Aðalheiður Gísladóttir (1917-1947)

Aðalheiðarlundur

Aðalheiður Gísladóttir, fædd 31. ágúst 1917 var eina barn hjónanna Gísla Guðmundssonar símstöðvarstjóra og Ingibjargar Eyjólfsdóttur frá Hrauni á Djúpavogi. Aðalheiður lést langt fyrir aldur fram þann 4. apríl 1947. Í minningu Aðalheiðar gáfu foreldrar hennar tré þau er standa í lundi þessum. Blessuð sé minning hennar.

Aðalheiðarlundur með minnisvarðanum er í Hálsaskógi, skógrækt Djúpavogsbúa

---

Eysteinn Guðjónsson (1949-1988)

Eysteinn Guðjónsson
skólastjóri
f. 3.4.1949 – d. 4.6.1988

Deyr fé, deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama;
en orðstír
deyr aldregi
hveim sér góðan getur.
Úr Hávamálum

Minnisvarðinn stendur í Hálsaskógi, skógrækt Djúpavogsbúa.
Höfundur er Ríkey Ingimundardóttir.

---

Eysteinn Jónsson (1906-1993)

Eysteinn Jónsson
ráðherra
f. 13. nóv. 1906 á Djúpavogi
d. 11. ásgúst 1993.

Myndina gerði Ríkarður Jónsson

Minnisvarðinn er á Djúpavogi

Eysteinn lauk Samvinnuskólaprófi árið 1927 og nam við Pitman´s College í Lundúnum sumarið 1929. Hann stundaði sjómennsku og verslunarstörf á Djúpavogi, Stöðvarfirði og Siglufirði frá 1922 til 1925. Að loknu námi í Samvinnuskólanum 1927 starfaði hann í Stjórnarráðinu til 1930. Tuttugu og fjögurra ára að aldri varð Eysteinn skattstjóri í Reykjavík og formaður niðurjöfnunarnefndar útsvara, en þeirri stöðu gegndi hann til 1934.

Árið 1933 var Eysteinn Jónsson kosinn til Alþingis sem þingmaður S-Múlasýslu, aðeins 26 ára að aldri. Eysteinn gegndi þingmennsku óslitið til 1974, frá 1959 sem fyrsti þingmaður Austurlandskjördæmis. Hann varð fjármálaráðherra 1934, yngstur allra, 27 ára gegndi því embætti til 1939 og síðar frá 1950 til 1958. Eysteinn var viðskiptaráðherra frá 1939 til 1942 og síðar menntamálaráðherra frá 1947 til 1949. Forseti sameinaðs Alþingis var hann 1971 til 1974. Eysteinn var ritari Framsóknarflokksins í 28 ár eða frá 1934 til 1962. Hann var formaður þingflokks framsóknarmanna árið 1934 og árin 1943 til 1969 samfellt. Eysteinn var formaður Framsóknarflokksins frá 1962 til 1968. Hann var kosinn í skilnaðarnefnd og stjórnarskrárnefnd á Alþingi 1944 og starfaði í íslensk-danskri samninganefnd um ýmis málefni sambandsslitanna 1945 til 1946. Eysteinn átti auk þess sæti í fjölmörgum milliþinganefndum á meðan hann sat á þingi, meðal annars sem formaður nefndar um landnýtingar- og landgræðsluáætlun til minningar um ellefu aldar byggð í landinu 1974.

Eysteinn átti sæti í Norðurlandaráði frá 1968 til 1971 og var formaður menningarmálanefndar þess frá 1969 til 1971. Eysteinn gegndi formennsku í Náttúruverndarráði frá 1972 til 1978, sat í Þingvallanefnd frá 1968 til 1974 og var formaður hennar frá 1971.

Þá var Eysteinn framkvæmdastjóri Prentsmiðjunnar Eddu hf. frá 1943 til 1946. Var í blaðstjórn Tímans áratugum saman, til 1979. Hann sat í stjórn Sambands íslenskra samvinnufélaga frá 1944 til 1978 og var formaður stjórnar þess frá 1975 til 1978 og varaformaður þar á undan. Eysteinn var einn af stofnendum Kaupfélags Reykjavíkur 1931 og í stjórn þess þar til félagið sameinaðist KRON 1934. Hann tók sæti í stjórn Byggingarsamvinnufélags Reykjavíkur við stofnun þess 1932 og sat í henni til 1934.

Eftir Eystein liggur fjöldi smárita og ritgerða ásamt óprentuðum handritum sem fjalla einkum um stjórnmál, útivistarmál, landnýtingarmál og náttúruvernd en þessir málaflokkar voru Eysteini hugstæðir.

Ævisaga í þremur bindum, skráð af Vilhjálmi Hjálmarssyni, kom út á árunum 1983 til 1985.

Fyrir störf sín að félagsmálum og stjórnmálum, íþróttum, útivist og náttúruvernd hlaut Eysteinn ýmsar viðurkenningar. Þar má helst nefna: Heiðursfélagi í SÍS, Sambands ungra Framsóknarmanna og Framsóknarfélags Reykjavíkur. Eysteinn hlaut heiðursmerki Ferðafélags Íslands, Íþróttaráðs Reykjavíkur og Skíðasambands Íslands.

Eysteinn var mikill áhugamaður um útivist og náttúruvernd. Hann stundaði skíðaíþróttina fram á seinni ár og fór reglulega í gönguferðir fram til hins síðasta.

Eysteinn Jónsson ráðherra andaðist í Reykjavík 11. ágúst 1993.

Eysteinn kvæntist Sólveigu Eyjólfsdóttur 20. febrúar 1932 og varð þeim sex barna auðið, en þau eru:
Sigríður fædd 1933, Eyjólfur fæddur 1935, Jón fæddur 1937, Þorbergur fæddur 1940, Ólöf Steinunn fædd 1947 og Finnur fæddur 1952. [djupivogur.is]

---

Hans Jónatan (1784-1827)

Frelsi

Listaverk eftir Sigurð Guðmundsson gert til minningar um Hans Jónatan, leysingja frá Karibahafi af afrískum uppruna sem braut af sér hlekki ánauðar og varð að virtum verslunarmanni á Djúpavogi.
Fæddur 12. apríl 1784 á Constitution Hill á Jómfrúreyjunni St. Croix.
Dáinn 1827 í Borgargarði á Djúpavogi.

10. júlí 2021 Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra afhjúpaði verkið.

Verkið stendur við Löngubúð á Djúpavogi

---

Erling Jóhannes Ólafsson (1950-1967)

Til minningar um Erling Jóhannes Ólafsson frá Tjörn á Vatnsnesi í Húnaþingi vestra.
f. 20.4.1950, d. 12.8.1967

Hann lést í vinnuslysi á þessum stað.

Verið var að fjarlægja gamla rafmagnsstaura á vegum Rafmagnsveita ríkisins vegna nýrra raflagna á Djúpavogi. Klifu menn staurana og klipptu gömlu rafmagnsþræðina frá þeim. Var Erlingur að vinna að þessu er slysið varð.Hafði hann klifið gamlan staur. en um leið og hann klippti á rafmagnslínuna féll staurinn til jarðar með hann. Mun Erlingur hafa höfuðkúpubrotnað við fallið og látist samstundis. [Mbl. 15. ágúst 1967.]

Minnisvarðinn stendur við Löngubúð á Djúpavogi

---

Hans Jónatan (1784-1827)

Hér í Hálskirkjugarði hvíla hjónin
Hans Jónatan, f. 12.4.1784, d. 18.12.1827,
Katrín Antoníusdóttir, f. 1798, d. 7.8.1869.
Blessuð sé minning þeirra.

Minnisvarðinn stendur í Hálskirkjugarði

---

Jón Þórarinsson (1842-1909) – Ólöf Finnsdóttir (1865-1957)

Jón Þórarinsson og Ólöf Finnsdóttir
Þessi minningamörk eru í kirkjugarðinum á Hálsi í Hamarsfirði. Þar er aflagður kirkjugarður, en þessir legsteinar vöktu áhuga, en þetta eru foreldrar Finns Jónssonar listmálara og Ríkarðs Jónssonar myndhöggvara sem gerði lágmyndirnar.

---

Kristnitakan 1000

“Gissur og Hjalti báru upp erindi sín en það gerðist af því að þar nefndi annar maður af öðrum og sögðust hvorir úr lögum við aðra, hinir kristnu menn og hinir heiðnu. Þá báðu hinir kristnu menn Hall á Síðu að hann skyldi lög þeirra upp að segja, þau eru kristni skyldu fylgja, en hann leystist því undan við þá að hann keypti að (samdi við) Þorgeiri lögsögumanni að hann skyldi upp segja, en hann var þá enn heiðinn.” Ari Þorgilsson: Íslendingabók.

Þessi varði er reistur af prófastsdæmunum milli Langaness og Jökulsár á Sólheimasandi í tilefni af 1000 ára afmæli kristnitöku á Íslandi. [Texti á minnisvarðanum]

Minnisvarðinn sendur við Þvottá í Álftafirði.

---

Lón

Úlfljótur

Úlfljótur bjó að Bæ í Lóni
Reist 1985

Minnisvarðinn stendur í Lóni

Úlfljótur var landnámsmaður og bjó að Bæ í Lóni. Hann var sendur utan til að kynna sér lög og reglur. Hann samdi ásamt öðrum fyrstu lög Þjóðveldisins og varð fyrstur lögsögumaður á Íslandi, reyndar fyrir stofnun Alþingis, en Hrafn Hængsson var fyrsti lögsögumaður eftir stofnun Alþingis. [Wikipedia]

---

Halldór Ásgrímsson (1947-2015)

Halldór Ásgrímsson
Alþingismaður og ráðherra
F. 8.9. 1947  d. 18.5.2015

Með þakklæti og virðingu, vinir og vandamenn

Samvinnuskólapróf 1965. Löggiltur endurskoðandi 1970. Framhaldsnám við verslunarháskólana í Björgvin og Kaupmannahöfn 1971–1973.

Lektor við viðskiptadeild Háskóla Íslands 1973–1975. Skipaður 26. maí 1983 sjávarútvegsráðherra, skipaður jafnframt 16. október 1985 samstarfsráðherra Norðurlanda, lausn 28. apríl 1987, en gegndi störfum til 8. júlí. Skipaður 8. júlí 1987 sjávarútvegsráðherra, lausn 17. september 1988, en gegndi störfum til 28. september. Skipaður 28. september 1988 sjávarútvegs-, dóms- og kirkjumálaráðherra, lausn 10. september 1989. Skipaður á ný sama dag sjávarútvegsráðherra, lausn 23. apríl 1991, en gegndi störfum til 30. apríl. Skipaður 23. apríl 1995 utanríkisráðherra og jafnframt samstarfsráðherra Norðurlanda, lausn 28. maí 1999. Fór jafnframt með landbúnaðarráðuneytið og umhverfisráðuneytið 11.-28. maí 1999. Skipaður 28. maí 1999 utanríkisráðherra, lausn 23. maí 2003. Fór jafnframt með heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið frá 23. janúar til 6. febrúar og 9.-26. febrúar 2001 í forföllum Ingibjargar Pálmadóttur. Skipaður 23. maí 2003 utanríkisráðherra, lausn 15. september 2004. Skipaður á ný sama dag forsætisráðherra; jafnframt ráðherra Hagstofu Íslands síðan 27. september 2005, lausn 15. júní 2006.

Varaformaður Framsóknarflokksins 1980–1994, formaður hans 1994–2006. Í bankaráði Seðlabanka Íslands 1976–1983, formaður 1980–1983. Formaður hóps miðjuflokkanna í Norðurlandaráði 1993–1995.

Alþingismaður Austurlands 1974–1978 og 1979–2003, alþingismaður Reykjavíkurkjördæmis norður 2003–2006 (Framsóknarflokkur).

Varaþingmaður Austurlands nóvember–desember 1978.

Sjávarútvegsráðherra 1983–1991 og samstarfsráðherra um norræn málefni 1985–1987, dóms- og kirkjumálaráðherra 1988–1989, samstarfsráðherra Norðurlanda 1995–1999, utanríkisráðherra 1995–2004, forsætisráðherra 2004–2006.

Sjávarútvegsnefnd 1991–1994, efnahags- og viðskiptanefnd 1991–1994 (formaður 1993–1994), utanríkismálanefnd 1994–1995, sérnefnd um stjórnarskrármál 1994–1995.

Íslandsdeild Norðurlandaráðs 1977–1978, 1980–1983 og 1991–1995 (formaður 1982–1983 og 1993–1995), Íslandsdeild Alþjóðaþingmannasambandsins 1976. [Alþ.]

Minnisvarðinn er í Lóni.

---

Lagað og bætt við 21. nóv. 2024.

---